Omer Faruk Baran

ABBAS

de yela Abbas, wext temam e 

te digo êvarê, a ji te re êvar e

deyne wê sifra sor a çeşnîgir 

bira ker bibe êşa dilê kafir

ha li dera hanê ye hewz, 

li wê kenar-kêlekê

li siya darê deyne sifreya me 

xeberê bide hîvê 

bira bi dilê min derkeve îşev 

qirbac ke secadeya sir li ser

bira midet û mesafe nemînin li ber

rabe here, toz û dumanê ji rê rake

bêje wanî emir kiriye Cahit 

bigire bîne wê yara min a pêşî ji Beşiktaşê 

vegerim gênciya xwe dîsa

bikevim heyecan û telaşê 

Cahît Sitki Taranci, 1942 

Werger: Omer Faruk Baran, 2022

Tarîxciyên edebiyata tirkî bi salan li dû şopa Abbasê di vê şiîrê de ketin. Şopa li ser şiîrê rast bûye raber dike ku Cahît Sitki yê serleşker li eskeriyê li Abbas kurê Abbasekî rast hatiye û ew xistiye bin emrê xwe ku kar û suxreyên wî bike. Rîwayet û hîkayet ew e ku Cahît Sitki, şevekê li dû çend qedeh eraq ji Abbas dipirse ka ew Stenbol nas dike yan na û dibêje ewê adresekî bide wî ku ew here jê yara wî birevîne bîne. Emir emrê serleşker e, lê şor û serxweşî li şev dimîne. Serê sibê Cahît Sitki ku dibîne Abbas xwe hazir dike ku bi rê bikeve here wê yarê ji Stenbolê bîne, li ber vê samîmiyeta saf û sidqane hêsir bi çavên Cahît Sitki dikevin û ew şiîra meşhûr dadikeve dilê wî. Cahitê di vê şiîrê de Cahît Sitki ye, Abbas kurê Abbas e, lê ew yara pêşî ya li Beşiktaşê kî ye ku heyecan û telaşê çêdike..

Canîp Yildirim di xatirayên xwe de dibêje ew di salên 1940'î de li "Kurdun Meyhanesi" ya li Enqereyê li maseya Kekê Cahit rûdiniştiye. Ji wan salan du îşaretên kurdî, yek "Kurdun Meyhanesi" ye ku meriv bi kurmancî kane bêje "Meyxaneya Kurdo" û yek jî bo şairekî mezin yê şiîra tirkî, ne Cahit Abê lê Kekê Cahit. Meyxaneya Kurdo, di eslê xwe de "Yenî Hayat Lokantasi" bûye, ji 1944'an heta 1960'î vekirî maye û wan salan bûye merkezeke şair, nivîskar û resamên wê demê. Ji navê meyxaneyê meriv kane texmîn bike ku xwediye wî kurd e û loma bûye "Kurdun Meyhanesi" lê bo gotina Kekê Cahit, Canip Yildirim rê li ber texmînên şaş digire û dide zanin ku wan her çiqas ji wî re werga digotiye jî Kekê Cahit kurdî nizanibûye. Di xatirayên xwe de Canîp Yildirim dibêje "Kekê Cahit pir vedixwar, tim zîl-zirne serxweş bû bo êş û elemên xwe bîr bike." Ser wan êş û eleman jî dibêje "Wî dema li Stenbolê dixwend, dil daye keçeke afat a fetan, li Beşiktaşê rûdinişt, xwişka Vedat Gunyol."

Vedat Günyol nivîskar û tercuman e, di sala 1911'an de hatiye dinê. Cahît Sitki di sala 1910'an ji dayik bûye û li Enqereyê di buroya tercumeyê de xebitiye. Bi tenê di ser van malumatan re meriv kane bêje her du tercuman yên dewra hev in, îlem bi şiklekî hev nas kirine, lê Muhsîn Kizilkaya di kitabeke xwe ya ser portreyan de li ber meseleyê meseleyekê din vedike. Li gor malumatên Kizilkaya dane, Vedat Gunyol xwarziyê Mala Cemîlpaşa ye. Bavê Vedat Gunyol, dema li Diyarbekir walî bûye, bi keçeke ji Mala Cemîlpaşa re zewiciye û Vedat û xwişka wî Mihrimah ji wî dê û bavî çêbûne. Cahit, Vedat û Mihrimah ji zarlixiya li Dîyarbekir ve hevalên hev bûne û ev hevalî li Stenbolê jî dewam kirine. Ji Stenbolê wêde Parîs e û îcar jî xatirayeke Vedat Gunyol e ku li gor gotina Muhsîn Kizilkaya wî bi kilma zarê xwe ji wî re gotiye. Vedat Gunyol dibêje "Ez û Cahît em tev li Parîsê bûn, şevekê me pir vexwar, em zêde zêde serxweş bûn, Cahit şiîr li ser şiîran dixwend û li dû şiîrekê dest bi giriyê kir, û bi îskeîsk navê xwişka min, Mihrimah got. Min got ‘Xêr e te, çi bû Cahit? Qey te bêriya hevala xwe ya zarlixîyê kir?" Vedat Gunyol dibêje "Cahit qehirî, got "Hevaliya çi halê çi yaw, ew meraqa vî dilî bû, eşqa min a pêşî, Mihrimah." Ne dûrî aqilan e, ne dûrî qederan e jî, Mihrimah ku dûr e ne bi şairekî derbeder re, lê bi dixtorekî debdebe re zewiciye. 

Jêder: 

Aksoy, Fahir: Kurdun Meyhanesi, h2o Yayincilik, 2017

Taranci, Cahît Sitki: Otuz Beş Yaş - Butun Şiirleri, Can Yayinlari, 2019

Miroglu, Orhan: Canîp Yildirim'la Soyleşi - Hevsel Bahçesinde Bir Dut Agaci, Îletîşîm Yayincilik, 2005

Kizilkaya, Muhsin: Yagmura Şemsiyesiz Çikanlar, Avesta Yayinlari, 2021

Diyarbakir'i Tanıtan Adam Yazar Şevket Beysanoglu'na 70. Yil Armagani, San Matbaasi, 1991 

Vedat Gunyol, Wikipedia

omerfarukbaran@hotmail.com 

**

Nivîsên din ên Omer Faruk Baran ên ku di Diyarnameyê de hatiye weşandin:

- Rûken Be Sezen Aksu û Gulumse Kemal Burkay 

- Silêmanî, Dengekî Dawidî, Stranên Edip Karahan 

-  Manaya Bilibendê û Çend Sirên Kurdish Mashup 2019

- Bila kes netirse, Xwedê jî gotiye ''Min Dît''! 

- Meşa Siya Şevê