Asli Aydintaşbaş
Ji operasyona Mertala Firatê heta niha dîmeke ji El-Baba ku di bin destê Tirkiyeyê de ye hebû. Ji aliyê rojnamegeran ve hema bêje me mimkûn e mirov destûrê ibgire here herêma Mertala Firatê; ji ber vê jî min bi baldarî lê temaşe kir. Di nûçeya mijara "Binêrin me şaristaniyeke çi xweş anî, dibistan vebûn" derdixe pêş de polek dibistanê nîşan dida. Mamosteya ji Sûriyeyê ku bi tirkî xeber dida, tiştek wekî 'bûrka' ya li Afganîstanê li xwe kiribû û rûyê wê jî girtî bû. Xwendekar jî bi vî awayî, tenê çavên wan dixuyan.
Berî vê dîsa ji heman herêmê ji Cerablûsê jî vîedoyên wisa hatibûn weşandin. Li nexweşxaneyê dixtoreke ji serî heta binî xwe bi reşê girê dabû. We nedikarî çavên wê jî bibînin. Li kuçeyan, dibistanan, li sûkê jixwe jin hema bibêje qet nedixuyan.
Cihê ku ez qal dikim herêma ku piştî ji DAIŞ'ê hat rizgarkirin ev salek e di bin destê Tirkiyeyê de ye... Şaredariyên Entab û Kilîsê û AFAD salek e alîkarî dibin vê derê, sergoyan kom dikin, elektrîk û karê çêkirina avahiyan dikin û 140 hezar sûriyeyê li vir hatine bi cih kirin.
Lê dîmena ku derketiye holê nîşan dide ku li ber sînorê me wekî Peşawer herêmek îslamparêzên radîkal çêbûye. Enqereyê kir ku li wir konseyeke herêmî saz bibe û rebêrên herêmî tayîn kirin. Her wiha demek bi fermanameyek qedexe kir ku mamoste û dixtor rûyê xwe bi laçikê veşêrin. Baş jî kir. Li nexweşxaneyê dixtorê/a rû girtî dibe?
Li Erebistana Siûdî hûn nikarin tiştek wisa bibînin! Lê êdî ew "konseya herêmî" konseyek çawa ye di cih de serî hilda. Zilamên dişibiyan DAIŞ'iyan li dijî Tirkiyeyê daketin kolanan. Enqereyê bi paş ve gav avêt. Di dawiyê de bi bacên me pêşî li rêveberiyeke bi îdîaya şerîetê tê bi rê ve birin, rejimek wekî Talîbanê hat avakirin.
Ev hê destpêk e. Tirka min ew e ji ber polîtîkaya dijkurdbûnê û polîtîkaya bêhesab û kîtap dê di nav çend salan de hemû aliyên radîkal ên li Sûriyeyê bi ser me de bêne şandin.
Ji kerema xwe re bila şaş neyê fêmkirin; Beşek mezin a sûriyeyiyan mirovên baş in. Tirkiyeyê mirovên ji şer reviyan girtin nava xwe, ev yek rast bû jî. Lê niha di nav wan de bi gotina "Bila ji El Kaîde û YPG, Kurd nebe çi dibe bila bibe" rê dide ber han û ev yek dê serê nifşê pêşiya me biêşîne ku ev pêvajo dest pê kiriye.
Pêvajoya Asta hem yên li Rojhilatê Gutayê, hem yên li Îdlibê berê hezên radîkal dide sînorê me û wan dixe bin ewlehiya Tirkiyeyê. Li gor daneyên NY'ê (Neteweyên Yekbûyî) ji meha berfanbarê ve ji ber pevçûnên li Îdbilê 400 hezar sivîl ji cihên xwe bûne. Ew hat ser sînorê me. Dema mirov got Îdlid divê mirov bisekine û bifikire; ji ber ku ev demek dirêj e ew der ji aliyên El Kaîde û şopînerên wê ve tê birêvebirin. Lewma kesên ji wir hatine ji bo rejimek wekî ya Talîbanan qebûl dikin. Niha ne tenê ji bo Cerablûsê, bi demê re ji bo Riha, Kilîs û Antakyayê jî dê hema tiştî bixwazin.
Çavdêrîxaneya Mafên Mirovan (Human Rights Watch) li ser 400 hezar kesên ji mehên berfanbar-reşemiyê koç bûne wisa dibêje: "Ew beşdarî 1.3 mîlyon kesên li ser sînorên Tirkiyeyê di konên xirabe de dijîn, pêdiviya wan bi xwarin, ava paqij, cihê mayînê û tenduristiyê hene bûn ku ew her di bin tehdîdê de ne."
Hûn hay ji meziniya bûyerê hene ne?
Enqere bi sedema hebûna YPG'ê ya li ser sînorê me dûr bixe bi destê xwe tamponek îslamparêz a di bin destên cîhadxwazan de ava dike. Bi ya we ev yek tiştek baş e? Dema mirov bibêje "Me Efrîn ji terorê paqij kir" û dibistanên wekî El-Babê mirov veke dê sînorê me hê biewletir be? Bi sedema mirov sînorên xwe bi ewle bike bikeve rê û bi derfetên Tirkiyeyê mirov li ser sînorê xwe cihek wekî Afganistanê ava bike, hemû îslamparêzên radîkal ên ji Îdlig û Rojhilata Gutayê bîne li ser sînorê xwe bi cih bike tiştek çawa ye, ev berhemeke çawa ya fikir-zikir û stratejiyê ye? Hemû komên îslamparêzên radîkal dê di bin banê Mertala Firatê de li ser sînorê me yê başûr bi cih bibin dê Tirkiye hê zêdetir di nav ewlehiyê de be?
Ger cihê vê quncikê bimana min dê ji bo we qala Pakistanê bikira ku di salên 80'yî de çawa bi heman fikrî ketin rê û îro çawa welat bûye bingeha terorê. Lê cihê min têrê nake.
Ji ber vê em vê pirsê bikin: Hûn dixwazin li nav taxa xwe ligel kurdên sekuler û 'marjînalên li Cîhangîrê' bibin cîran, yan ligel îslamparêzên radîkal ku bi otobusan ji Rojhilatê Gutayê anîne bibin cîran?
Lê bêyî hûn çivan bidin xwe bersivê bidin!
25.03.2018, Cumhuriyet
Wergera ji tirkî: Diyarname