Orhan Kemal Cengiz*
Li Letonyayê supermarketeke bi navê Maksima rûxiya. Di vê qezayê de 54 kesî jiyana xwe ji dest dabû. Serokwezîr Valdis Dombrovskis îstîfaya xwe da û got: “Ji ber vê trajedî divê hikumeteke din were ser kar”. Dombrovskis aboriya welatê xwe ya ku li erdê digewizî rakirîbû ser piyan lê kariyera xwe ya siyasî bi hemwelatiyên xwe ên mirî re kir bin axê. Li Tirkiyêyê di deh salên dawî de, di qezayên kar de deh hezar kesî jiyan xwe winda kir. Li tersaneyan, madenan, şantiyeyan, înşatan ji ber binpê kirina qeydeyên ewlehiyên kar her roj çend karker dimirin li vî welatî. Teqînên girîzû, cînayetên tersane wekî bûyerên ji rêzê têne pêjirandin. Ew qezayên ku zehmetkêşan wekî bîçerên bikevin nav zêviyan genim radixe ser axê, li vî welatî îstîtayê nayne bîra tu kesî.
***
Talîbanan li Afganistanê du tankerên petrolê yên NATO’yê revandin. Hêzên hewayî ên alman bi operasyoneke serkeftî cihên tankêran dîtin. Li heman cihê ew tankêr îmha kirin. Lê piştre hat fêm kirin ku ev bomberan ber li trajediyeke mezin vekiriye. Talibanan wê gavê petrol li gelê sivîl belav dikir. Di encama vê yekê de 142 kesî jiyana xwe ji dest da. Serfermandarê Alman Wolfgang Schneiderhan qet vir de wê de nekir û îstîfaya xwe da û çû. Hêzên hewayî ên Komara Tirkiyeyê, li ser 35 hemwelatiyên Komara Tirkiyeyê de ji asîmanê mirin barandin. Tev zar û zêç parçe bûn. Parçeyên wan jî xizmên wan berhev kirin. Ji navberê du sal derbas bûn. Dev ji îstîfayê berdin, lêborîneke jî nehat xwestin…
***
Li nav meha tîrmehê li Larnakya ku bi agirê dojehê ve dişewitî , cebilxaneyek teqiya, 12 kesî jiyana xwe ji dest da. Germahiya zêde sedema teqînê bû. Wezirê Parastinê Costas Papacostas, Serfermandar Petros Tsalikidis û Wezîrê Karên Derve Marcos Kipriyanu bê teredut îstîfaya xwe dan.
Li Afyonkarahisara Tirkiyeyê cebilxane teqiya. Meha rezberê bû. Ne germahiyeke zêde, ne lehî, ne erdhej hebû li holê. 25 leşkerên ecemî parçe bûn. Serfermandariya me ev kes wekî “şehidên tofana xwezayî” îlan kirin. Rast e li hemberî tofana xwezayî kî dikare çi bike! Îstîfa kirin nehat bîra kesî jî …
***
Gava zem hat elektrîkê gelê Bulgaran rabûn serpiyan. Polîsan carnan pir dijwar mudexeleya xwepêşandêran kir. Di van êrîşan de 25 xwepêşandêr birîndar bûn. Serokwezîrê Bulgaristanê Boyko Borisov, got ku ez li welatê ku polîs li mirovan dixe de nikarim li ser hikumetê bisekinim û îstîfa kir. Li Tirkiyeyê di dema protestoyên Gezî de 6 ciwan, ji dijwariya polîsan jiyana xwe ji dest dan, 12 kesî çavên xwe winda kirin. Gelek kes birîndar bûn. Jixwe yên ku girtin hundurê otobusan û li wan dan em nahebisînin jî. Serokwezîrî got: “Polîsan destan nivîsî.” Nehat fêm kirin ku ew destana çi ye.
***
Li Yewnenistanê hunermendekî antî-faşîst ji aliyê faşîstan ve hat kuştin. Kujer ji partiya Berbanga Zêrîn bûn. Gava derket holê ku di navbera vê partî û polîsan de têkiliyek heye, du payebilindên polîsan îstîfa kirin. Hrant Dînk, piştî amadehiya du salan a kujeran, di derheqê kuştinê de ew qas îxbarên ku ji bo polîs û cendermeyan hatin kirin jî di nava rojê de hat kuştin. Kujerê Hirant Dink bi polîs û cendirmeyan re ala tirk jî girtin pişt xwe û fotografê xwe kişand. Hemû burokratên ku îxbara kuştina Dink girtin û li ser guhê xwe ve avêtin, bilind bûn û bilind bûn.
***
Gava behsa neqanûniyê tê kirin yek ji wan trajîk du mînak tên bîra min. Ya yekem, Serokkomarê Almanyayê Christian Wulff dema serokwezîrê eyalete bû, bi girtina qrediya faîza wê daxistî ve hatibû sûcdar kirin. Rebeno bêyî li benda proseduran bisekine îstîfa kiribû. Çîroka Wezîrê Çandiniyê yê Japonyayê ku sûcê lêçûyînên xwe zêde nîşan dane û diravên zêde kirine bêrikên xwe, dilsotîner e. Li gor standardên Tirkiyeyê ev nelirêtiya ku wî kiribû em dikarin wekî diravên ji bo çerezan bibînin lê Toshikatsu Matsuoka pirsên derheqê vê yekê ku dê jê bihatana pirsîn layiqê xirûrê xwe nedîtin. Li mala xwe, xwe daliqand.
Xwedê biparêze em naxwazin kes xwe bikuje. Lê Ji bo Xwedê ew wezîrên me yên ku tê îdîa kirin zarokên wan, wan bixwe 133 mîlyon bertîl girtine, ji kerema xwe re bila dest ji kare xwe bikşînin.
Peyva ÎSTÎFAyê bila bikeve nav ferhenga siyasî ya me. Bila bê bîra mirovan ku saziyeke wisa heye. Hema carekê jî be…
*20.12.2013, Radikal
Werger: Rûşen Aslan