Diyarname
Îro Roja Avê ya Dinyayê ye. Li dinyayê kişwer diguhere, talûkeya ziwayî heye.
Neteweyên Yekbûyî di sala 1993'yan de ev roj wekî Roja Avê ya Dinyayê ragihand. Ji wê rojê de her sal îro balê dikişînin ser rewşa avê. Li dinyayê balê dikişînin ser avê. Li Tirkiyeyê jî di vê rojê de av mijara saziyên sivîl e.
'AV MAFÊ JIYANÊ YE'
Saziyên sivîl di vê rojê de li Îzmîra Tirkiyeyê li ser ÎZSU'yê hatin ba hev. Mebûsa HDP'ê ya Îzmîrê Serpil Kemalbay jî piştgirî da saziyên sivî. Serokê Meclisa Bajêr a Konakê Hamit Mumcu axivî û diyar kir ku îsal mijara bingehîn "Qîmeta avê" ye. Mumcu diyar kir ku li Îzmîrê çavkaniyên avê di talûkeyê de ne. Mumcu li ser avê wisa got: "Av mafê mirovan e û her kes divê wekhev bikaribe xwe bigihîne avê. Av divê neyê arizîkirin"
Her wiha Îzmîr Yaşam Alanlari jî daxuyanî da û got ku li gor texmînên fermî di sala 2030'yî de Tirkiye ji aliyê avê ve dê bibe feqîr.
PÊŞÎLÊGIRTINA ZÊDE XERCKIRINA AVÊ
Di vê rojê de Serokê Heyeta Mutevellî ya Weqfa Pêşîlêgirtina Bêsebe Xerckirina Avê ya Tirkiyeyê Prof. Dr. Aziz Akgul ji bo pêşîlêgirtina bêseb xerckirina avê rêgezên 3-7-10 pêşkêş dike û dibêje: "Emê li malan kaniyê (mislixê) vekin, 3 saniye destê xwe şil bikin û bigirin. Piştî me dest sabûn kirin emê kaniyê 7 saniyeyan vekin û sabûnê jê bibin. Bi vî awayî emê tenê 10 saniya kaniyê vekirî bihêlin, bi vê sedî 50 emê pêşî li ava bêsebeb tê xerckirin bigirin."
5 QAT û 10 QAT
Akgul dibêje li gor sedsala 19'an de 5 qat nifûs zêde bûye lê di warê xerckirina avê de ne 5 qat 10 qat zêdetir av tê xerckirin. Ew van lê zêde dike: "Li hemû dinyayê sedî 71'ê avê, li Tirkiyeyê sedî 73'yê avê ji bo çandiniyê tê bikaranîn. Li dinyayê sedî 11 av ji bo bikaranîna li mal tê veqetandin, li Tirkiyeyê ev rêje sedî 16 e. Em ava xwe bi berhênan û rast bikar bînin emê pêşeroja xwe biparêzin. Tesarûfkirina avê rêya herî baş a ji bo hawirê û rêya herî erzan a xwe gihandina avê ye."
2030'YÎ DE AVA TIRKIYEYÊ
Li gor DSÎ (Karên Avê yên Dewletê ya Tirkiyeyê) di sala 2030'yî de serjimariya Tirkiyeyê dê bigihîje 100 mîlyon kesî. Serê kesîu 1,120 metrekup av dê bê bikaranîn û ev yek dê bibe sedem ku Tirkiye kêmasiya avê bikişîne.
'QÎMETA AVÊ'
Serokê Giştî yê TZOB'ê (Yekîtiya Odeyên Zîreetê ya Tirkiyeyê) Şemsi Bayraktar di daxuyaniya xwe de gotiye ku Neteweyên Yekbûyî sala 2021'ê bi mijara "Qîmeta Avê" girtiye dest û gotiye ku ji ber guherîna kişwerê qîmeta avê zêdetir hatiye dîtin. Bayraktar dibêje 20 sal berê li Tirkyeyê serê kesî 1653 metrekup av diket, niha ev daketiye 1346 metrekupê û diyar kiriye ku Tirkiye ber bi 'feqîrê avê' ve diçe.
20 MILYAR METREKUP AV BÊ SEBEB DIÇE
Şêwirmendê zanistê yê TTKD'yê (Komeleya Parastina Tebîeta Tirkiyeyê) û pisporan golan Dr. Erol Kesici jî wisa gotiye: "Tirkiyeyê di 60 salên daWî de ji 60'î zêdetir cihên avî bi qasê Behra Marmarayê ji dest dane û ew der ziwa kirine."
Kesici wisa gotiye, "Li gor lêkolînan potansiyela Tirkyeyê ya avê ya ser erd û bin erd salane 112 mîlyar metrekup e. Ji vê potansileyê 44 mîlyar metrekup ji bo çandinî, 13 mîlyar metrekup ji bo vexwarin-bikaranînê tê xecrkirin. Lêkolîn nîşan didin ku ji ava di çandiniyê de tê bikaranîn jê 20 mîlyan metrekup belesebeb tê xerckirin, yanê îsraf dibe. Ji ber vê yekê ji dêvla vê cure avdanê, divê pergala avdaneke bizanebûn bê bikaranîn."
Dr Kesici gotiye ku salane 3.4 mîlyon kes ji ber nikarin xwe bigihînin ava vexwarinê dimirin.
HIN PÊŞNIYAR- Sebze û mêweyan nedin bin kaniyê û avê xerc nekin; wan bixin nava firaqek ku av têde ye û wê avê nerijînin, bi wê kulîlkan av bidin.
- Firaqan berî bixin makîneya şûştina firaqan wan bi deqîqeyan li ber kanî neşon.
- Firaqên xwe li ber kanî neşon, bixin makîneyê, bila ew bişo. Makîneya we dema tam tije bû bidin xebitandin,
- Dema serşûştinê bila 10 deqîqeyî derbas neke.
- Dema hûn diranên xwe firçe dikin, yan jî traş dibin kaniyan bê sebeb neherikînin.
- Kaniyên xwe bi yên kêm avê diherikînin û yên bi sensor in biguherînin.
- Ji bo avdana bexçeyê amûrên avdanê tercih bikin. Bi vî awayî hûnê hindiktir avê xerc bikin.
- Li hemberî ava qaçax kaniyên xwe û kaniyên tiwaletan qontrol bikin.