Mîr Qasimlo
Birayê min, şerefa di bi lêv kirina "birayê min" de, aîdê min e. Ez hemû nivîskarên kurmanc, mîna bira û stiyên xwe dibînim.
Niha bêyî dirêjkirina gotinê, dixwazim çend dîtin û têbiniyên xwe ku ji ber hevqisedana berê niha bi demekê, bi cenabê te re hatibû kirin, li nik min zelal bûne, bi te birayê xwe yê delal re par ve bikim.
Di gerdûna têgihêştî, rexnegir, nivîskar û rewşenbîran de, rengê ku divê raser be, ev reng e:
Islûbeke diltenik, denglêkirineke bi ast, rênedana xwederbirîna "hesta hesûd" pêkanîna hişmendiyeke çêker e. Rengê romanûsekî divê ne reş û sor, erê mor û spî be.
Zimanê edîbekî/ê, divê ne di rengê zimanê her kesî yanî zimanê sûk û kolan û gundiyan de be.
Danûstendinên nivîskarekî divê ne di rengê danûstendina şivan û keriyê pez de be. Ango ne di rengê fermanwerekî siyayî û beremrên wî de be.
Birayê min ê delal, di hevqisedana te ya navhatî de, tu bi nasnama romanivîs û rexnegiriyê derdikevî hizûra me. Lê di pêdeçûn û islûba ku te bikaraniye de, em pak hîs dikim ku te nekariye giyanê xwe ku ji nexweşiyên civakê bihikar bûye, bigirî bin venêrînê û ev nekarîna te têrê kiriye ku tu rabî bi bilîbûna (mijilbûn) "por" ê nivîskarekî re, rê li pêşiya daxistina asta xwe hesayî bikî.
Tu li Fransa dijî. Bêyî kûrpêdeçûnê, dixwazim bêjin. Gelo şêniyên wî welatî, bi teher û islûbeke çawa nêzikê hev dibin û deng li hev û du dikin? Em dev ji nivîskar û rexnegir û hunermendan berdin, ma gelo gundiyên wî welatî qet bi dirêjahî û kinbûna "por" ê hev bilî dibin ango ji bo rajêrkirina hev radibin heyiyên hev ên cestî, erê bi mabesta birîndarkirina "anor" a hev, li hemberî hev û du bikar tînin?
Birayê min, tu di hevqisedana xwe de xwe wekî mîsyonerê ziman raber dikî. Baş e. Min divê raber bikim ku ez bi vê hêrsa te dilşa bûm. Lewra pêdiviya zimanê me, bi mîsyoneran heye. Ligel vê, min gotinekî jidildost, ji birayê min re heye.
Mîsyonerê zimanekî, berî her tiştî di hewla parastina pîrozwerî, giranî û tenikiya zimanê xwe da ye. Ji bo bikaribe mîsyoneriya xwe pêk bîne, divê xwedî islûbekî çeker a buheberz be, erê ne ku bi bikaranîneke lawaz û bêast û bi ceribandina ji teher û awayê qisedanên kolan û sûkan ve nêzikê zimanê xwe bibe û wî di astekî herî jêr de bikar bîne. Lewra ev hevqisedana navhatî, erê ya ku bi te re hatiye çêkirin, di xwe de bi dehan heqaret û gotinên bêast ku hêjayî devê mîsyonerekî nîn e, dihundirîne. Ji bo mîsyonerekî, islûb û zimanekî jin î, û bedew divê birayê min.
Ezîzê min, di gerdûna însanên raser de, kirina herî gunehkar ew kirin e ku meriv rabe danûstendinên xwe yên taybet û hevaltiyê yên demborî û nihadem î, ji bo bilind kirin û bi nav û deng kirina nav û cenabê xwe û jêrdestkirina dostên xwe ango hevkarbiliyê "hevpîşe" xwe, bikar bîne. Kirineke wiha, nakeve ketegoriya kirinên însanên raser. Kirineke wiha cihê pêkenokekê ne rûniştî ye ji bo însanên raser û ew-însanên raser, heyfa xwe bi kesî ku bi kirineke wiha rabûye, tîne.
Birayê min, tu di hevqisedana xwe de, navê bi dehan nivîskarî bi lêv dikî û bi ser de jî tu radibî tekiliyên xwe yên bi wan re, ji bo piştrastkirina dîtin û raman û peytên xwe bikar tînî.. Û tu bi kirineke wiha re, wan tehdît jî dikî.. Bi ser de jî tu berhemên wan wekî berhemên beredayî raber dikî. Pak e, tu vê raber kirinê bi kîjan sifetî dikî?. Romanivîs yan rexnegir? Divê em pak pê bizanin ku romanivîsek di hema wextî de nikare bibe rexnegireke bêalî...
Ez bi vê şaşîtiya birayê xwe gelek xemgîn bûm. Lewra ev kirin, kirina însanê rûniştî û bi xwe ewle nîn e. Ji bo rexnegiran, ji bilî renxekirina berheman, pêdeçûnên wan ên din ku wekî; kaşûberkaşkirina kesan û qisekirina li ser par ve kirinên taybet, cihê xwe erzankirin û nekamilbûnê ye. Ji ber vê jî, ji bo cenabê te xemgînim.
"Hesudî" hesteke mirovî ye. Lê hov û xeternak e. Ne xweş e. Bi qasî ne pakiya ADIS'ê dilteng û asokor e. Ji bo ku ew raserî însên nebe û giyanê însan li acizkeriyeke kuştinîner veneguheze, divê însan li hemberî wê şerkarekî pak be û bikaribe bi kertika stûyê wê bigire û bi qasî ku ew careke din hişyar nebe, berev zêde jêrehiyan ve bikişîne.
Birayê min, li cihê ku "afirînerî" kud dibe ango dixitime û ji dest û pê dikeve, bivê nevê li wir hesta ku "xwe" heziya bêqural û bêxayan xweyî dike, derdikeve ser dikê û dixwaze dest bi lîstikên acizker bike. Lê divê em pêdeçûnerên vî miletî yanî wêjevanên vî miletî, pak bizanin ku pêdiviya vî miletî bi lîstikên xav ên acizker tune ye. Min pêşniyar e ku divê em di lêgerîna zeft kirina rê û azîneyên afirandinê de bin. Xwewestandineke li ser vê esasê, me bilind dike. Lîstikên acizker me rajêr dike...
Birayê min, tu di heman hevqisedana ku bi te re hatiye kirin de, bêyî navê min eşkere bikî, radibî bêheq û bêsedem êrîşê min dikî. Tu min wekî cirr ne xweşekî ji dera hanê bi nav dikî.
Niha dixwazim ji birayê xwe re bêjim.. Bêjim ku wekî tu jî pak pê dizanî, tu naskirineke min û te, ne di jiyana rojîn de, ne di xewnan de, ne bi riya telefonê û ne jî hwd, çênebûye. Û ligel vê rastiya eşkere, tu bi kirineke wiha rabûye û te mehweyeke (atmosfêr) wisa pêkaniye ku mîna ez tu em hev û du nas dikin û tu hay ji derçûn û ziman û şêwaz û tehera min heye. Ligel ku te romanên min nexwendine...
Bi rastî min divê raber bikim ku heke ku te ev gotina xwe li ser hesabê rexnekirina derçûyên min yanî romanên min bigota, neke min ê gulekî sor diyariyê te bikira û min ê bigota va ye birayê min ê ezîz di ziman û noqbûna min de, cirr ne pakiya min dîtiye û aniye ziman.
Lê ji ber ku te ev ji ber hêrsa xwe û bi hin mebestên ne pak gotiye, ez dîsa li ber te dikevim. Lewra ev kirina te nepakiyeke hilhilî ye ku ji nexweşiya civaka me ya pirmodern têr dibe.
Ji bo me hemûyan, erê nivîskarekî/ê bikaribe di pîleya nivîskariyê de hukim bike, pêwîst e kesayeta ku ji civakê stendiye di xwe de parçe parçe bike. Neke bi vî awayî dawiya me pir bi xêr nîn e.
Axirî ji birayê xwe re bêjim. Di te de roniyên hêvîbar hene. Ne kêm. Zêde. Û di hevpeyvîna te de hindek rastî jî hene. Û tu yek ji canfeşegoriyên edebiyata vî miletî yî. Lê hema ji birayê xwe re bêjim... Bêjim ku ji bo meriv bikaribe di jiyana xwe ya nivîskarî û rexnegiriyê de, pakiyên xwe di pîleya herî bi nirx de biparêze û pakiyên nû yên diltenik û naverok kûr li yên heyî zêde bike û bi vî awayî di siberoja wêjeya miletê xwe de rola xwe bilîze, divê meriv hay ji "ajal" ê xwe hebe. Ew "ajal" ê di me dinîve. Heke em bikaribin "ajal" ê xwe terbiye bikin, ez bawer im ku di dewsa ku em rabin "por" ê hevalê xwe ji xwe re bikin mijara derbirîn û xwehesayîkirinê û... û di dewsa ku em berhem û qisedanên xwe li ser jêrdestkirina kesayetan ava bikin de, em ê xwe bi pêdeçûnên giştî û maqûl biwestînin.
Divê em xwe qanî bikin ku serdema nû, di kurdan de, di law û keçên kurmanc de, giyanekî çêker, zana û afirîner pêkaniye. Êdî heyama Axa û Mirîdan kuta bûye.
Ligel slavên ji dil.
21/06/2010
Mir_qasoye_gimgimi@hotmail.com