Fêrgîn Melîk Aykoç
Nivîskar Lokman Polat di nava bê derfetiyê de jî nivîskarekî gelek afirîner e. Helbest, çîrok roman, rexnegirî, gotar di her warî de bi kurdiya Amedê tîp bi tîp, gotin bi gotin nivîsiye. Ta niha îmza xwe avêtiye binê 27 berheman.
Dema pirtûka wî ya çîrokên bijarte ku di bin serenavê “Çîrokên Rengîn (ji bo 50 salî)” de hatiye weşandin bi destê min ket. Min di yek bêhnekê de xwend. Zimanekî sade yê ku her kes dikane têbigîhîje, herikbar û bi kelecan bikaranîye. Qelema wî mirovan digire, dibe zîndanên li welêt, nava nexweşî û bêçaretiya nezanînê, xebatên di nava gel de, pirsgirêkên bawerî, têkiliyên zewacê, şerên li serê çiyayên Kurdistanê û bê ku mirovan biwestîne digerîne. Hestê teslîmiyet û reformîstî mehkûm dike, mirovan bi berxwedanê re serbilind dike û giyana mirovan ya welatparêzî û pêşverûtiyê xurt dike. Di her çîrokê de hin tiştên ji bo pêşerojê dide mirovan.
Bi kurtî naveroka çîrokên wî yên di vê berhemê de:
Di destpêka vê berhemê de dîtinên gelek nivîskar û rewşenbîran, yên li ser berhemên wî cih digirin. Di wan dîtinan de jî derdikeve holê ku ew hem qelemeke welatparêz û hem jî qelemeke xurt, têr û tiji ye.
- Çîroka “Di zîndanê de bi tenê bû, bi sancî bû”: Di vê çîrokê de jineke ducanî di zîndanê de di binê êşkenceyekê dijwar de ye. Di wê rewşa giran de berxwedana dayîkekê ducanî û bêwijdaniya êşkencekarên dagirkeran bi zimanekî vekirî li ber çavan radixîne.
- “Qanser”: Di vê çîrokê de encama pişta xwe bi baweriya vala ve girêdan, sextekariya meleyê xapînok û şiyarbûnê li ber çavan radixîne. Wekî pêvajoya şiyarbûna gel tê têgihîştin.
- “Dudilî”: Di vê çîrokê de têkiliya mêr û jinê di nava tekoşînê de, ananeyên kevneperest, li dij wan tevdîr nestandin û encama vê têkiliyê ya di nava şoreşgeriyê de li ber çavan tê raxistin.
- “Keça Elewî”: Mijara zewaca di navbera mezheban de girtiye dest. Bi rastî bi min xerîb hat, lewra ne kurdên elewî, kurdên misliman li dij zewaca bi eleviyan re derdikevin. Hetanî niha ez rastê elewiyekî nehatime ku ji ber ku keça wî bi kurdekî misliman re zewiciye, wî keça xwe kuştiye.
- “Îmam û Perwîz”: Nivîskar di vê çîrokê de baweriya vala ya bi niviştên hin meleyan, di şer de camêrî û li hember dilketiyan li gor zagonên navnetewî tevgerîna hêzên Kurdistanî gelek baş li ber çavan raxistiye. Divê hemû cihan vê rastiyê bibîne.
- “Jina Hefskirî”: Di vê çîrokê de jî mijara zewaca bi ewropî, yan jî xiristiyanan re wekî mijar hilbijartiye. Ligel wê rewşa têgihîştina ciwanên li Ewropê mezin dibin, jî girtiye. Rexnê li zewaca nav xizman digire.
- “Benda Çepên Tirkan Nesekinin”: Di vê çîrokê de jî li ser nêzîkbûna çepên tirk li doza netewa kurd û bi navê înternasyonalî zarokên kurdan xapandina wan, radiweste.
- “Serbilindî”: Ev çîrok bandoreke gelek taybetî li mirovan dike. Dilpolayî, li hemberî bêbextî û êşkenceya giran xwedî li rûmeta xwe û gelê xwe derketinê pir baş vedinivisîne, mirovan digihîjîne wê hestê berxwedanî.
Çend hevokên balkêş ji berhemê
“Tî û birçî bû, lê bi hêvî bû! Rûp: 20”, Ji çîroka “Qanserê”
“Ji xwe ewê ku mala jina te xira kirî, ew şêxê ehmeq ê nezan bûye: Rûp: 26“, Di çîroka dudilî de
“Dil peritî me. Kezeba min dişewite. Ezê çawa bibim qetîlê ewladê xwe! Rû: 31 “Ji çîroka îmam û perwîz”
Kalê perwîz bi gotina îmam re ricifî, zer û ziwa bû. Dest û lêvên wî lerizîn, gewriya wî tîjî bû…Rûp: 44“
Bi taybetî jî forma lêkera “hevisandinê” ya têneper “hêvisîn” pir baş bikaraniya. Ev peyv di zazakî de wek “musnayen”/hêmûsanyen (“M” ya kevin nebû ye “V”) tê bikaranîn û di wateya fêrkirinê de ye. Divê lêkerên wiha bingehîn ên ku ji Avestayê mena derkevin pêş.
Rexne
Di warê rastnivîsê de hinek din bi dilzîzî li ser berhemê bihata rawestandin wê baştir ba. Li gel wê, rengdêr û danasîn hê zêdetir bihata bikaranîn wê çîrok hê xweştir bûna, ku wan rengeke taybetî didan çîrokan. Lê pirsgirêka nivîskarî û weşangerî ya kurd bi giştî di warê lektoriyê de heye. Hîn lektorên me çênebûne ku di vî warî de çareserî hebe. Dîsa jî çîrokên wî gelek serkeftî, sade ne, fikir û peyama ku wî xwestiye bide, bi hêsanê tê fêmkirin.
Navê Berhemê: Çîrokên Rengîn (ji bo 50 salî)/ Weşanên Helwest, 2007/ 77 rûpel