logo
ad
  • Nûçe
  • Nûçeyên Çandî
  • Serbest
  • Hevpeyvîn
  • Berhem
  • Çapemenî
  • Spor
  • Dinya
  • Aborî
  • Ên Din
    • Portreya Mehê
    • Nivîsênkarên Mêvan
    • Foto-Nûçe
    • Xêz
    • Tenduristî
    • Klîba Hefteyê
    • NÎQAŞ
    • Ji Çapemeniya Dinyayê
    • E-pirtuk
    • Covit-19
    • 2023 Hilbijartin
    • 2019: Hilbijartina Herêmî
    • 2018-06-24: Hilbijartina Giştî û Serokomarî
    • 2014: Hilbijartina Herêmî
    • 2015-sermawez-pusper: Dîsa Hilbijartina Giştî
    • 2011, Hilbijartin
    • 2010, REFERANDÛM
    • 2009, Hilbijartina Herêmî
    • EURO 2016
    • EURO 2020
    • Kûpaya Cîhanê 2010
    • Kûpaya Cîhanê 2014
    • Kûpaya Cîhanê 2018
    • Kûpaya Cîhanê 2022
3 ROJ
  1. Rojnameger Seyît Evran mir
  2. Zarokan perwerdehiya xwe ya bi kurdî temam kirin
  3. Çîroka têkoşîna jinek '1976', û 'Duet' û 'Acid'
  4. Dadgeha Iraqê encumenên parêzgeha Herêma Kurdistanê betal kirin
  5. Komxebata Ziman a Şengalê: Hewldana fermînikirina kurdî û vekirina dibistanên kurdî
news-details

Nasnameya mîtolojîk

  • Dîrok: 22/01/2014
  • Beş: Nivîsênkarên Mêvan

Sîdar Jîr

Di bikaranîna çavkaniyên ‘gotinê’ de mirov nikare dîrok û folklorê ji mîtolojiyê veqetîne. Wekî mînak ‘roj û agirê ku bi awayê xwe yê ‘deformebûyî’ hê jî di nava dîrok, çand û folklora kurdî de xwedî cihekî girîng e, di binyada xwe de xwedî kokên mîtolojîk in. Lewma jî mît û mîtolojî berî nivîsê bi ‘gotinê’ re hebû.

Di heman demê de bêyî mît û mîtolojiya di Iliada û Odysseia de, ravekirin û têgihîştina çavkaniyên ‘gotin’ a Ewropî wê neyê fêmkirin an jî wê kêm be. Li ser vê binyada heyî ewropiyan jî bi tevgera Romantîkan a di dawiya sedsala 18’an û destpêka sedsala 19’an de ku bi dijberiya Serdema Ronakbûnê derketine holê, mît wekî potansiyela afirînêriyeke gelekî xurt hildane dest.

Gelek caran dijwar e ku jiyan bi çavdêriyên rasteqînî were şayesandin. Di vê dijwariyê de nivîsê tim berê xwe daye mît û mîtolojiyê. 

Dema ku ji bo mirov êdî dev ji baweriya ji mîtan ber didin û wan ji bo ravekirin û çalakiyên xwe yên dîtir bi kar tîne, wê demê êdî mîtên ku ne diyar e kengî ketine nava jiyana mirovahiyê/civakê dibin mîtên mirî. Wê kêlîkê ew mîtên mirî dibin amûrên wêjeyê.

Ger lehengên mîtolojîk bi awayê devkî bêne ragihandin wekî berhemên ‘wêjeya devkî’ lê ku ew berhem bi awayê nivîskî bên ragihandin wê demê jî ew mîtên mirî di nava ‘wêjeya nivîskî’ de cihê xwe digirin. Herî zêde di destanan de mirov rastî hêma û lehengên mythosîk tê. Ji ber ku destan jêderk û destpêka wêjeya devkî ye, gelekî normal e ku di destanan de hêmayên mîtolojîk xwe bêhtir bidin der. 

Di metnên ‘mythos’î de, metaforên ku dertên û rewşa dramatîk a mirovahiyê vedibêjin û ji berhemên çandî yên şaristaniyan pêk tên.

Digel ku baweriya bi mîtan a di metnên wêjeyî de li gorî rewşa wan a derveyî nivîsê kêmtir e jî, dîsa jî bi awayekî giştî ev mîtên hanê pîroz in.

Di wêjeya devkî de bêhtir bi çîrçîrok û fablan mîtên ku wekî ‘mîtên mirî’ têne pênasekirin, bi îxtimaleke gelekî xurt di destpêkê de lehengên wan her yek mîtek bû.

Ji aliyê wêjeya nivîskî ve ev yek bêhtir şênber e, têkiliya wêjeya nivîskî ya bi mîtan re bi destpêka nivîs û rêbazên nivîsînê re dest pê dike. 

Gilgamêş yek ji wan mînakan e, ku bi kevneşopiya herî kevin a ku tê zanîn, bi nivîsa somerî derbasî nava wêjeya nivîskî bûye.

Di bikaranîna van ‘hêmayên’ dîrokî de ku Gilgamêş ji bo someriyan çi be, ji bo romayiyan Aeneas, ji bo kurdan jî Kawa heman tişt e. 

Agirê Prometheus ji bo yewnaniyan çi be, agirê Newrozê ji bo kurdan heman tişt e. Ev hemû di rojên xedar ên civakan de derketine û wekî ‘serdema lehengiyê’di dîrokê de cih girtine.

Lewma jî ew lehengên navdar di hemû demên nivîsandinê de ji bo nivîsê bûne çavkaniya bestê.

Paşxaneya mîtolojiya kurdan di berhemên wekî Memê Alan, Dimdim, Newroz, Derwêşê Evdî û hwd. de çi bi giştî û çi jî wekî fragman di folklora kurdî de xwe didin der. Lê di paşxaneya nivîskariya kurdî de gelek caran pasîf in.

Mît û lehengên mîtolojîk di ziman û zemanên cuda de, li erdnîgariyên cuda hatibin vegotin jî, her mît ji bo civak û erdnîgariya xwe kodek e, çi nivîskî çi jî devkî ferq nake û ev kelepûr ‘nasnameya nivîsê’ ye.

 

20.01.2014, Azadiya Welat

Parve Bike

Youtube Me

Peyama Lahûr Şêx Cengî li ser Kerkûkê

news

Nizamettin Arîç

news

Em Hatin

news

Aytenxan: "Şevbuhêrk û Şîrînahî"

news

Omer Dilsoz: Bo demê

news

Qeza...

news

Mîrza Ronî: Şevger Çolo û Provakasyonên wî!

news

Helîm Yûsiv: Piştî 34 salan Mihemed Şêxo

news

Êrîşa li lîstikvanên Amed Sporê... 05.03.2023...

news

Di dema erdhejê de ger hûn erebeyê diajon...

news

Di dema erdhejê de ger hûn li derve bin...

news

Di dema erdhejê de ger hûn li hundir bin...

news

'Bêrîvanê' / Mihemedê Nenyasî

news

Zara Mihemedi hat berdan

news

Goristana Semsûrê dilan dişewitîne…

news

06.02.2023, navenda Semsûrê...

news

Gername: Welatê Baskê

news

Hemal

news

Gername: Geştiyariyeke Behdînan

news

PEŞKÊN ŞEVÊ I

news
Nivîsênkarên Mêvan - Nivîsên Dawî
news
  • 01 01 2023

Hêzên Pêşmerge dê bibin yek?

news
  • 20 12 2022

Metnên ewilî yên kirmanckî

news
  • 08 12 2022

Serpêhatiyên Melê Meşûr

news
  • 24 11 2022

Mala Lîstikê ava

news
  • 10 11 2022

Kurd û perwerdehî

news
  • 17 10 2022

Saqoyê Mehmed Uzun û romana kurdî

Nivîsên Nû
news

Ji bo Azîz Yagan û kesên wisa difikirin

  • Cemil Oguz
news

Nûdem Durak û Emma Kok

  • Mîrza Ronî
news

Rojbûyîn û 12’yê Rezberê

  • Aytenxan
news

Ji pirsa Murat Bayram bersiveke rast dernakeve

  • Cemil Oguz
news

Kevoka li asîmana Cizîrê

  • Mîrza Ronî
news

Cêwiyê êşê Zubêr Salih

  • Helîm YÛSIV
news

Hebûn, Kakil, Heyîn, Sartre

  • Çorê ARDA
news

Rewşenbîrên ereb û kurd

  • Helîm YÛSIV
news

Gundên Bê Zuriyet

  • Kazim Polat
news

Navê Aqil Gelo ye!

  • Dilşêr Bêwar
news

Du Stran û Varyantek

  • Veysel Vesek
news

Li nav otobusê wêneyê jinika tazî

  • Dilşêr Bêwar
news

RENGÊ ŞÎRÎN Û TARÎ

  • Aytenxan
news

Qezencên ji nivîskariya bi kurdî

  • Helîm YÛSIV
news

Di 'Şapat'ê de paradoksa bindestiyê

  • Çorê ARDA
Ev jî hene
ad

Dengbêj Xalîde hat binçavkirin

ad

Va ne hemû çarîk fînalîst

ad

Baydemir wisa hêrs bû (Vîdyo)

ad

Xelatgirên Rûmetê yên Festîvala Stenbolê diyar bûn

ad

Efsaneyê fûtbolê Cruyff wefat kir

ad

Romanek pirhêlî ya tuxleyî: Dilya û Zalar

Kategorî
  • Nûçe
  • Nûçeyên Çandî
  • Serbest
  • Hevpeyvîn
  • Berhem
  • Çapemenî
  • Spor
  • Dinya
  • Aborî
  • Foto-Nûçe
  • Xêz
  • Portreya Mehê
  • Tenduristî
  • Klîba Hefteyê
3 Roj
news

Rojnameger Seyît Evran mir

  • 25 09 2023
news

Zarokan perwerdehiya xwe ya bi kurdî temam kirin

  • 24 09 2023
news

Çîroka têkoşîna jinek '1976', û 'Duet' û 'Acid'

  • 25 09 2023
news

Dadgeha Iraqê encumenên parêzgeha Herêma Kurdistanê betal kirin

  • 24 09 2023

Diyarname

  • Derbarê Diyarnameyê de
  • Têkilî / Contact / İletişim

Nivîskar

  • Aynur Aras
  • Aytenxan
  • Bedran DERE
  • Cemil Oguz
  • Cemîl Andok
  • Çorê ARDA
  • Dilşêr Bêwar
  • Helîm YÛSIV
  • Kazim Polat
  • Mîrza Ronî
  • Omer Dilsoz
  • Veysel Vesek
  • Welat Dilken
  • Zekî OZMEN

Beş

    • Nûçe
    • Nûçeyên Çandî
    • Serbest
    • Hevpeyvîn
    • Berhem
    • Çapemenî
    • Spor
    • Dinya
    • Aborî
    • Foto-Nûçe
    • Xêz
    • Nivîsênkarên Mêvan
    • Xêz
    • Tenduristî
    • Klîba Hefteyê
    • NÎQAŞ
    • Ji Çapemeniya Dinyayê
    • E-pirtuk
    • Covit-19
    • 2023 Hilbijartin
    • 2019: Hilbijartina Herêmî
    • 2014: Hilbijartina Herêmî
    • 2015-sermawez-pusper: Dîsa Hilbijartina Giştî
    • 2011, Hilbijartin

Copyright © 2005-2023 Diyarname