Di nav hunerê de, di nav jiyanê de jî beşeke girîng e şano. Lê di kurdî de?
Pêşî mînakek:
Li Stenbolê bi navê "Dostlar Tiyatrosu" şanogehek heye. Ev şanogeh di sala 1969'an de ji aliyê Genco Erkal ve hate avakirin. Heta niha kesê wekî Nilufer Açikalin, Halit Akçatepe, Ayla Algan, Şevket Altug, Fusun Demirel, Genco Erkal, Emre Kinay, Macit Koper, Julide Kural, Cem Ozer, Erdal Ozyagcilar, Dolunay Soysert, Ali Surmeli, Serra Yilmaz, Hikmet Karagoz jî di nav de bi dehan (belkî bi sedan) kesên navdar di nav vê şanogehê de cih girtine, rol girtine, lîstine; paşê derbasî piyaseya şano û sînemayê bûne.
Şanogehê, heta niha bi dehan lîstik pêşkêş kirine, bi dehan jî xelat girtine. Gelen ji van lîstikan jî nav û dengê wan derketiye. "Aslan Asken Şvayk", "Abdulcambaz", "Azizname", "Agri Dagi Efsanesi", "Kafkas Tebeşir Dairesi" û gelek din.
Yek ji wan lîstikan jî lîstika "Yalinayak Sokrates" (Sokratesê Pêxas) e.
Lîstik li ser jiyana fîlozofê navdar Sokrates e. Lîstikaka Genco Erkal bi xwe rola Sorkates dilîst yekem car di sala 1984'an de derkete ser dikê. Di sala 1985'an û sala piştî vê jî hate lîstin. Di sala 1986'an de Xelata Şanoyê ya Avni Dilliği ya Lîstikvanê Herî Serketî Genco Erkal (Bi rola di Yalinayak Sokratek de) û Sevim Çavdar jî Xelata Kincên Herî Baş (bi heman lîstikê) girt. Heman salê Xelata Lijneya Hunerê ji bo Lîstikvanê Herî Serketî dan Genco Erkal.
Lîstikê bandoreke baş li dû xwe hişt. Ji ber vê yekê di sala 1998'an de komê careke din, di demsala şanoyê de ew derxist ser dikê, du salan (1998-1999) di serdema şanoyê de bi balkêşî li wê listikê hate temaşekirin.
Sala 1984'an de ku ez li gund li dibistana seretayî bûm, di sala 1999'an de min jî li Stenbolê, li heman lîstikê temaşe kir.
Ev mînak ji bo şanoya kurdî min nîşan da. Mesele ev e: Şanoya kurdî çima nikare tişteke wisa bike?
Mînak di dîroka şanoya kurdî de lîstika ku herî zêde bal kişandiye û hatiye temaşekirin lîstika "Komara Dînan/Şermola" ye.* Şanogerên kurd careke din, bi heman serketinê dikarin wê lîstikê derxin ser dikê?
Bersiva min na ye.
Piştî van gotinan, em pirsên wisa bikin: Di nav kurdan de çiqas cihê şanoyê heye? Şanogerên kurd bi hunera xwe çiqas dikarin li ser piyan bimînin? Şanogehên kurd çiqas dikarin karê xwe bi rehetî bi pêş ve bibin?
Bersiva van pirsan mînaka şanoya kurdî ye.
Ji we re du mînakên din:
- Sal 2007.
Cih: Stenbol, Navenda Çanda Mezopatamya.
Şanogerên kurd hatine ba hev, biryar girtine wê li Stenbolê "1'emîn Rojên Şanoya Kurd a Arslan Poladov"** li dar bixin. Çûnê li hin salonan şanoyê re xeber dane, hinan bi kêfxweşî gotine emê salona xwe ya şanoyê pêşkêşî we bikin, hinan gotinan, em salonê pêşkêşî we nakin. Lê di encamê de biryar hatiye girtin ku festîvalê li dar bixin.
Encam: Qet.
Hem ew daxuyaniya ku hate dayîn hate ji bîr kirin.
- Sal 2010
Cih: Amed-Stenbol.
Li Amedê şanogerên kurd tên ba hev, digihîjin fikra lidarxistina Konferansa Şanoya Kurdî. Li ser vê tên Stenbolê (kesên hatine navên wan li cem min in, bes ez naxwazim niha binivîsim), bi şanogerên kurd ên li Stenbolê re jî hevdîtinan pêk tînin. Biryar didin ku payîzê konferansê li dar bixin, lê heta wê çaxê jî pirsgirêkên li nav şanogerên kurd bi awayekî hel bikin.
Ji sala 2010'an de ma çend roj, ne konferans, ne jî civîneke wisa li dar ket.
Pêşî mînaka yekem a li ser "Yalinayak Sokrates" me da. Di nav şanoya kurdî de mînakek wisa nîn e.
Dûre du mînakên din ku rewşa şanoya kurdî nîşan dide.
Û em bên ser nîqaşa xwe.Di 27.05.2010'an de ji bo kedeke me jî bikeve nav şanoya kurdî me nîqaşeke bi sernavê "Pirsgirêkên ŞANO'ya Kurdî"*** di Diyarnameyê de da dest pê kirin.
Di nav nîqaşên ku di Diyarnameyê de hatine dest pê kirin de yek ji nîqaşa ku herî hindik eleqe dîtiye de ev heye. Bi giştî 12 nivîs hatin weşandin. Helbet qîmeta van nivîsan gelek e, lê divê em bibêjin ku li ser şanoya kurdî gelek tiştên ku divê bihata gotin hebûn/hene.
Belê rewşa şanoya kurdî di sala 2010'an de wisa ye.
Wekî notek em lê zêde bikin: Kova W jî di hejmara xwe ya sermawez-berfanbar a 2010'an de dosyayeke li ser şanoya kurdî amade kir. Helbet pêşbaziya metnên şanoyê ya ku Şaredariya Bajarê Mezin a Amedê daye dest pê kirin jî em wekî têbiniyeke li vir diweşînin.
Bi hêviya ku dê şanoya kurdî pêş bikeve û rêya me ronî bike.
* Di dîroka şanoya kurd de mînakek serketî: Şermola
** "Rojên Şanoya Kurd" li Stenbolê li dar dikevin
*** Ji bo vê beşê li beşa NÎQAŞ'ê ya Diyarnameyê binêrin.