Di nivîsa bi navê “Bejnên kurt, zimanên dirêj û rûreşiya keysbazên kurmanciyê-III-” de Ehmed Huseynî niviskariya Helîm Yûsiv û Joseph Brodsky dide berhev û hêlên van her du nivîskaran yên hevpar û dijî hev destnîşan dike.
Li gorî Huseynî da ku kesek bikaribe bibe “nivîskarekî rastîn” divê bikaribe bi zimanê ku pê xwendiye, perwerde dîtiye ango bi zimanê serdestê xwe jî binivîsîne. Û heke nikaribe bi zimanê serdestê xwe binivisîne ew kes nikare bibe “nivîskarekî rastîn”
Huseynî wiha dibêje: “Piştî ku Helîm Yûsiv xwe di zimanê hînbûnê de ku erebî bû, wek nivîskarekî xwedî behre, şêwaz, fantazî û xeyaleke dahênane çesipand, pêşkêş kir û baweriya me gişan bi nivîsandina xwe anî, êdî ji mafê wî ye, madem nivîskarekî rastîn e, ku bi wêrekî û bi xwebawerî berê xwe bide zimanekî din jî.” (Ehmed Huseynî, Azadiya Welat)
Li vir tê xuyan ji bo ku “baweriya me gişan bi nivisandina” niviskêr were, ew nivîsker divê teqez bikaribe bi berhemên xwe yên ku bi zimanê serdestê xwe nivîsî”, xwe ji serdestên xwe re “biçespîne” û heke bikaribe xwe ji serdestên xwe re biçespîne, wê çaxê wê bahweriya me pê bê û wê çaxê jî wê “maf”ê bi zimanê xwe nivisînê bi dest bixe. Na heke ku nikaribe bi zimanê serdestê xwe binivisîne, nikaribe xwe ji wan re biçespîne, ew ê nikaribe bibe “nivîskarekî rastîn” û tu mafê nivîskêr nîn e ku bi zimanê dayikê binivisîne.
Li gorî vê nêzîkatiya Huseynî, hemû helbestvan, çîroknivîs, romanivîsên kurd yên ku nikarin bi tirkî, erebî, farisî berhemên hêja binivisînin û xwe bi serdestên xwe bidin çespandin, ne “nivîskarê rastîn” in. Û ne baweriya me bi wan heye ne jî “maf”ê wan yên bi zimanê dayikê nivîsin heye.
Huseynî,di nivîsa navborî de,bi awayekî metelmayî wiha dipirse: “Çima piraniya nivîskar û rojnameyên kurmanciyê, tenê, dikarin bi kurdî binivîsînin? Çawan nivîskarekî kurd, ku tirkiya wî ji kurdiya wî baştir, dewlemendtir û berfirehtir e, nikare bi tirkî çîrokekê, ne di asta tirkekî çîroknivîs de, lê di asta kurdekî tirkînivîs de, binivîsîne.?”
Heke em vê nêzîkatiya Huseynî ji xwe re referans bigirin divê îro hemû helbestvan, çîroknivîs û romanivîsên kurd, dev ji nivîsîna bi kurdî berdin û hewl bidin ku bi tirkî, erebî û farisî binivîsin. Tenê nivîsîna wan ya bi erebî, tirkî û farisî jî ne bes e; her wiha divê berhemine hêja jî bin da ku ji hêla serdestan ve werin “çespandin’. Piştî ku xwe ji serdestên xwe re dane çespandin, hînga wê baweriya me bi van nivîskaran be, hînga wê mafê wan yê bi nivisîna bi kurdî hebe û encax hingê wê bibin “nivîskarên rastîn”
Li gorî vê nêzîkatiya Huseynî, gelek kesên ku îro tenê bi kurdî çîrokan dinivîsin û ji bilî çîrokên bi kurdî çîrokên wan nîn in, ne “nivîskarê rastîn” in. Her wiha gelek romanivîsên kurd yên ku romanên wan ji bilî kurdî bi zimanekî din nîn in, ne “nivîskarê rastîn’ in. Heman tişt bo helbestvanên kurd yên ku tenê bi kurdî dinivîsin jî derbas dibe.
Ev nêzîkatiya Huseynî ne nêzîkatiyeke nû ye. Di kovara Jiyana Rewşen, hejmar 43, sala 2000’î de jî Huseynî wiha gotibû: “Ji bo ku tu bikaribî qabiliyeta însanan detnîşan bikî û rastiya nivîskariya wî ronî bikî, pêwîst e her kes bi zimanê ku li dibistanê xwendiye bikaribe hestên xwe derbibire. Mirovê ku nikaribe bi zimanê dibistanê derbirînê bi kar bîne, bi zimanê dayikê ku li dibistanê nehatiye bikaranîn nikare xwe derbibe. Mirov rasteqîniya nasnameya nivîskariya xwe ji zimanê dibistanê digire.”
Belê, sal 2000 û sal 2010 Huseynî heman ramanê diparêze. Di vir de jî diyar dibe, li gorî Huseynî, da ku nivîskarek bibe nivîskarekî rastîn, ji bo ku “rasteqîniya nasnameya nivîskariyê” bi dest bixe, teqez divê bikaribe bi zimanê dibistanê, ango bi zimanê serdestê xwe binivîse û berhema xwe cara pêşîn bi zimanê serdestê xwe bide û xwe bi wan bide çespandin.
Heke gelek kesên ku îro nivîskarên kurd in, berî deh salan ev raman û nêzîkatiya Huseynî bipejiranda ez bawerim gelek roman, çîrok û helbestên kurdî yên ku niha hene, wê di pirtûkxaneya kurdî de nîn bûna.
Hîç pêdivî û divêtiya me nîn e ku em bikaribin bi zimanê dibistanê ango bi zimanê serdestên xwe binivîsin. Beyî ku em ji zimanê serdestên xwe berheman bidin jî, em dikarin berhemên gelek serkeftî ji xwe derînin û bibin “nivîskarên rastîn”
Ehmed Huseynî bêyî ku bikaribe bi erebî binivîse jî nivîskarekî rastîn e, Mehmed Uzun bêyî ku bi tirkî binivîse jî nivîskarekî rastîn e. Hesene Metê beyî ku bi tirkî binivîse nivîskarekî rastîn e. Em dikarin navan zêde bikin…
Divê baweriya me bi me hebe. Helbet, pirsigirêka negihabûn û kamilbûna berhemên me hîn hene lê sedem ne nekarîna nivîsandina bi zimanê serdestên xwe ye û çareseriya wê ne ew e ku em biçin û bi tirkî û erebî û farisî berheman bidin.
Sedem kêmbûna pirtûkên kurdî û tekane çareserî jî, dîsa pirtirkirina berhemên bi kurdî ne.