• Nûçe
  • Nûçeyên Çandî
  • Serbest
  • Hevpeyvîn
  • Berhem
  • Çapemenî
  • Spor
  • Dinya
  • Ên Din
    • Aborî
    • Nivîsênkarên Mêvan
    • Portreya Mehê
    • Foto-Nûçe
    • Xêz
    • Tenduristî
    • Klîba Hefteyê
    • NÎQAÞ
    • Ji Çapemeniya Dinyayê
    • Çend gotin
    • E-pirtuk
    • Spot
    • Deqeya Dawî
    • Covit-19
    • 2019: Hilbijartina Herêmî
    • 2015-sermawez-pusper: Dîsa Hilbijartina Giþtî
    • 2014: Hilbijartina Herêmî
    • 2018-06-24: Hilbijartina Giþtî û Serokomarî
    • 2011, Hilbijartin
    • 2010, REFERANDÛM
    • 2009, Hilbijartina Herêmî
    • EURO 2016
    • EURO 2020
    • Kûpaya Cîhanê 2010
    • Kûpaya Cîhanê 2014
    • Kûpaya Cîhanê 2018
    • Kûpaya Cîhanê 2022
  • Rûpela Pêþî
  • Serbest

Divê modeleke perwerdehiya me hebe

Dîrok : 04 07 2008 | Beþ :

Serbest

 

Qahir Bateyî*

Dîwana rêzdar û delegeyên ezîz;
Ez li ser navê TZPKurdî we bi hurmet silav dikim. Bi xêr hatin ser çavan li ser seran. Berî axavtina xwe ez di þexsê þehîdên têkoþîna azadiya gelê kurd Cîhan Denîz û Husnu Ablay de hemû þehîdên doza azadiya gelê kurd bi bîr tînim û li ber bîranîna wan bejna xwe ditewînim. Ez wan wekî Serek Mamoste dibînim û dixwazim ku konferansa me jî wan wekî Serek Mamoste bibîne û bi vî rengî bi nav bike.   

Delegasyona hêja, hevalên birûmet; îro ji bo me rojeke girîng û destpêka pêngaveke dîrokî ye. Ji ber ku ev cara yekem e ku ji bo standartkirin û avakirina modêleke perwerdehiya kurdî konferansek tê lidarxistin. Ji ber vê yekê em dibêjin ev konferans konferanseke dîrokî ye. Bila ev konferans li delegasyona me, li gelê me û li zimanê me pîroz be.

Gelî dostan; her miletekî bindest heta ku gihîþtiye azadiya xwe, heta ku azadiya zimanê xwe bi destxistiye û hebûna zimanê xwe di nava zimanên cihanê de parastiye û zimanê xwe bipêþvebiriye têkoþîneke mezin daye. Di nava vê têkoþînê de jî xebata bingehîn xebata perwerdehiyê bûye. Gelek miletan, gelek caran ji bo ku zimanê xwe biparêzin û zimanê xwe bikin zimanê fermî an jî serdest, seferberî dane despêkirin. Ji bo mînak dema ku Komara Tirkiyeyê avabûye Dewleta Tirk seferberiyek ji bo zimanê xwe da destpêkirin. Bi taybetî li Kurdistanê ew ên ku li leþkeriyê çend peyvên bi tirkî hîn bibûn li bajarên xwe dibûn mamoste. Ev yek li her dera Tirkiyeyê hebû. Bi vî avayî zimanê xwe kirin zimanê serdest. Mînakên vê yekê li cîhanê gelekin.

Gelî dostan; TZPKurdî ev ji du salan bêtir e ku ji bo parastin û pêþvebirina zimanê kurdî xebatan dide meþandin. Lingekî van xebatan jî perwerdehiya kurdî ye. Ev konferans encama xebatên TZPKurdî yên du salan e. Di encama kedeke mezin de pêdiviya vê konferansê derketiye holê. Heta ku hate vê asteyê ku pêdivî bi vê konferansê hebe, bêguman gelek ked hate dayîn. Ji Ehmedê Xanî heta îro ev kede tête dayîn. Ji malbata Bedirxaniyan bigre heta Osman Sebrî, ji deh hezaran þehîdên azadiyê bigre heta Apê Feqî û Apê Musa keda gelek mirovan her wiha keda gelek saziyan di parastina ziman û çanda kurdî de heye. Ev konferans jî encama vê kedê ye. Ev konferans biryardayîna layîqbûna keda Ehmedê Xanî bigre heta Celadet Bedirxan, ji Apê Feqî û Apê Musa bigre heta deh hezaran þehîdên azadiyê. Ji ber vê yekê ev konferans di heman demê de barekî gelekî giran dide ser milê me. Mîsyonekê dide ber me. Wan cangoriyan, wan zimanhezan bi keda xwe, bi canê xwe ev ziman ji me re parastin û anîn roja îro. Divê ku em jî bi berpirsyariya layîqê wan vî barî hilgirin û zimanê xwe bigihîjînin azadiya wî.

Belê gelî doatan; ev bar ne barekî sivike, lê belê ne barekî wisaye jî ku em nikaribin rakin. Lê tenê em bi biryar bin, em ji xwe bawer bin û em bêjin þert û merc çi dibin bila bibin em dê zimanê xwe bigihîjînin azadiya wî û emê mafê perwerdehiya zimanê xwe bi dest bixin. Wê demê serkevtin dê ya me be, serkevtin dê ya zimanê me û ya gelê me be.

Delegasyona hêja; wekî ku me got ev ji du salan bêtire TZPKurdî xebatên perwerdehiyê dide meþandin, ango dersên zimanê kurdî dide. Berî wê jî kêm-zor ev xebat hatine meþandin. Lê belê mirov nikare behsa modêleke perwerdehiya kurdî bike. Mirov nikare bibêje di perwerdehiya kurdî de standartbûnek heye. Belê perwerde hatiye dayîn, lê belê perwerdehiyeke bela-vela hatiye dayîn. Her mamosteyekî li gorî rêbaza xwe perwerde daye, kîjan materyal bi dest ketiye li gor wê materyalê perwerde daye. Heta dereceyekê ev yek tiþtekî normal e. Lê belê dema ku dem hat ev rewþ bê guherîn divê ku bê guherîn. Êca ji bo me jî dem hatiye ku ev rewþ bê guherîn. Me du sal berî niha nedikarî em konferanseke wiha bikin, du sal berî niha dê konferanseke wiha gelek lûks bûya, bêguman dê encamên baþ jî jê derneketibûna. Lê êdî dem hatiye, êdî mêweyên xebatên TZPKurdî hatine ber xwarinê. Lewre divê ku êdî modêleke me ya perwerdehiyê hebe. Divê ku perwerdehiya me li gor standarbûnekê bê dayîn. Mesela mamosteyekî li Stenbolê û mamosteyekî li Þemzînanê bikaribe li gor heman rêbazê, li gor heman materyalê perwerde bide. Ev yek jî di heman demê de yekitî û standartkirina ziman jî bi xwe re tîne.
 

Delegeyên hêja û mêvanên birûmet; dixwazim balê bikiþînim ser karê rêxistinî. Vê yekê baþ bizanibin heke ku ev xebatên parastin û pêþvebirina ziman ne bi rêxistinî bihatina kirin îro gelek zor bû ku me ev konferans li dar xistibûya. Heta niha gelek saziyan, gelek kesên zimanhez li gor îmkan û derfetên xwe xebatên parastina ziman kirine. Lê belê ji ber ku ne bi rêxistinî hatine kirin gelek bi pêþ ve neçûne. Ev du salin ev xebat bi avayekî rêxistinî têne meþandin, em dibînin ka çawa bandora xwe li ser civakê dike û çawa gavên dîrokî têne avêtin. Ji ber vê yekê hewce ye ku em karê rêxistinî baþ fêm bikin û rêxistina xwe herî xurt bikin. Gelek zimanhezên me hene dibêjin em ji karê rêxistinî dûr bin. Yanî naxwazin ku bikevin nava tu karên rêxistinî. Karên rêxistinî ji xwe re wekî talûkeyekê dibînin. Ji ber vê yekê jî parastina ziman a gelek zimanhezên me maye li ser malperên înternetan an jî maye di gotinên teorîk de.
Gelî dostan divê ku em vê ferasetê mehkûm bikin. Divê em bizanibin li ku derê rêxistin heye li wir hêz heye, li wir qavet heye. Li ku derê hêz û qavet heye li wir hakimiyeta te heye, tu heyî, daxwazên te û biryarên te hene. Cihê ku rêxistina te nebe, hêz û qaveta te jî nabe. Cihê ku hêz û qaveta te nebe tu jî tuneyî, biryarên te û tiþtekî te tuneye. Ji ber vê yekê hewce ye ku tu li her derê berî her tiþtî xwe birêxistin bikî. Tu bibî hêz. Da ku tu bikaribî armancên xwe pêk bînî.

Mêmêvanên birûmet û delegeyên hêja; di nava TZPKurdî de komîsyoneke me ya perwerdehiyê heye. Ev komîsyon komîsyoneke biçûk e. Lê divê êdî ew komîsyon ji biçûkbûnê derkeve. Divê ku ew komîsyon bibe rêxistin. Hewce ye ku mamosteyên me wekî tevger xwe birêxistin bikin. Rêxistina xwe wisa xurt bikin ku bikaribin tevgereke mamosteyên zimanê kurdî derxin holê. Ev yek mûmkûne, ne tiþtekî xeyalî ye. Her wiha divê ev konferanse bibe destpêkek ji bo avakirina “Yekitiya Mamosteyên Kurd li Bakurê Kurdistanê.”

Li aliyê din divê ji vê konferansê biryarên dîrokî derkevin. Ev tiþtê ku em xeyal dikin, ew tiþtê ku em dixwazin pêk bînin û bikin biryar. Lê divê ku ew biryarên me li ser kaxizê nemînin. Li vir biryar derxistin pir hêsan e. Lê ya girîng ew e ku ew biryar ji aliyê me ve bikevin pratîkê. Ji bo ku ev biryar di pratîkê de pêk bên, hewce ye ku em hemû seferber bibin. Hewce ye ku em bi biryar tevbigerin û fedekariya ku em dikin em hêjî pêþve bibin. Ez dizanim hûn hemû fedekarî dikin. Bi fedekariyê ev xebat hatine meþandin. Lê gelî dostan talûkeya ku zimanê me pê re rû bi rû ye, dîsa gelê me, deh hezaran cangoriyên welatê me û Mirovê Pîroz ê di nava çar dîwaran de hîn bêtir fedekarî li ser me ferz dike. Ji ber vê em jî dibêjin madem wisa ye, emê jî ji bo zimanê xwe, ji bo gelê xwe û ji bo bîranîna bi deh hezaran þehîdên xwe hîn bêtir fedekarî nîþan bidin. Divê em biryarên ku em li vê derê digirin, di zûtirîn demê de têxin pratîkê. Em hinekî karê derwêþan bikin. Hewce bike em gund bi gund, tax bi tax û mal bi mal bigerin û zimanê kurdî hînî wan bikin. Kengî me zimanê kurdî hînî bi deh hezaran mirovan kir, kengî me bi sedan mamosteyên din gihandin, me kengî rêxistina mamosteyên kurd ava kir hingî emê bibêjin me biryarên xwe xistine pratîkê. Emê hingî bikaribin bibêjin ev konferansa me dîrokî bû û encamên baþ jê derkevtin. Lê belê heke ku me ev yek nekirin, biryarên me li ser kaxizê man wê demê zêde wateya vê konferansê namîne. Hingî ev konferans jî dê bibe yek ji konferansên klasîk ku biryarên wan tenê li ser kaxizan mane. Divê ku konferansa me nebe yek ji wan konferansan.

Gelî dostan; 160 delegeyên vê  konferansê hebûn. Texmîna min nêzî 150 delege beþdar bûne. Çend hevalan karên wan yên mecbûrî çêbûn nekarîn beþdarî konferansê bikin. Lê beþdariya 150 delegeyan jî cihê kêfxweþiyê ye. Ev jî dike 150 mamoste. 150 mamoste hêzeke gelek mezin e. Hêzeke fetihkirinê ye. Lê divê em bizanibin vê hêzê têxin jiyanê û bidin nîþan. Ji van 150 hevalan nêzî 70-80 hevalan mamosteyên stajyer in. Hin ji wan ev saleke perwerde dibînin, hin ji wan ev þeþ meh e. Hinekan jî sê mehan dîtiye û hîn jî dibînin. Lê belê tev jî amadene ku payîzê mamostetiya zimanê xwe bikin. Ez dizanim gelek ji wan di nava heyecaneke gelek mezin de ne. Gelek bawer nakin ku dê dersan bidin. Ev konferans ji bo wan þansekî gelek mezin e. Di serî de ew; divê ku em hemû vî þansî baþ bi kar bînin. Ji bo vê ez dibêjim bila heyecana xwe deynin aliyekê, tenê serkevtina zimanê xwe bifikirin.  

Gelî dostan; her yek ji we li bajarekî cuda hatiye. Her yekî ji we dest ji karê xwe berdaye, bi armanc û hêviya xizmetekê bide zimanê xwe hatiye vê konferansê. Ji bo vê jî dema ku hûn li vir diçin jî, her yek ji we mîna ku dê fetih bike divê berê xwe bide bajarê xwe. Divê feraseta me fetihkirina cihê ku em diçinê be. Em li ku derê ne, divê ku ew der fetih bibe. Divê ku li wir zimanê kurdî geþ bibe. Divê ku li wir rêxistina TZPKurdî xurt bibe. Divê ku li wir zimanê kurdî serdest bibe. Bi vê ferasetê em tevlî vê konferansê bibin.  

Bi van bîr û baweriyan ez careke din vê konferansê li delegasyona me, li gelê me û li zimanê me pîroz dikim. Ji bo guhadariya we gelek spas dikim.
Serkevtin dê ya me be, serkevtin dê ya zimanê me û ya gelê me be.
Bimînin di nava xêr û xweþiyê de.

***     

*Qahir Bateyî wekî Berdevkê TZPKurdî di 1’emîn Konferansa Hîndekarî û Perwerdehiya Kurdî (04.06.2008) de axaftina destpêkê kir. Ji ber girîngiya mijarê û axaftinê, bêyî em dest bidinê em axaftina Bateyî pêþkêþî we dikin.

Hûn dikarin li van jî binêrin

Piþtî 30 salan bi 6 pirtûkên kurdî ji girtîgehê derket

Piþtî 30 salan bi 6 pirtûkên kurdî ji...

11 08 2022

TRT2’yê fîlmê ‘Jiyana Hinên Din’ sansur kir

TRT2’yê fîlmê ‘Jiyana Hinên Din’ sansur...

10 08 2022

Mîzahþorekî Salên 1990'î: Mahmûd Lewendî

Mîzahþorekî Salên 1990'î: Mahmûd Lewendî

08 08 2022

Dengbêj Silhedînê Gundê Mîra: “Klam gotin wekî ajotina erebeyê ye”

Dengbêj Silhedînê Gundê Mîra: “Klam...

03 08 2022

Ev jî hene

Min efû bikin

Min efû bikin

12 10 2008

“Li Siya Keziyan Haya Maçan Ji Min Nîn e” Maloka Peyvên Belavbûyî ye

“Li Siya Keziyan Haya Maçan Ji Min Nîn e” Maloka Peyvên Belavbûyî ye

24 02 2020

Nirxandina li ser “Sînor” a Menaf Osman

Nirxandina li ser “Sînor” a Menaf Osman

01 04 2021

Ji bo kapîtalîzkê

Ji bo kapîtalîzkê "El Fatiha"

16 10 2008

Tugluk: Konferansa me xwediyê îrade û îdîayeke girîng e

Tugluk: Konferansa me xwediyê îrade û îdîayeke girîng e

15 06 2013

Nivîsên Nû

Zekî OZMEN

Hemal

Zekî OZMEN

Çorê ARDA

Paradoksa hezkirinê, eþqê û welatperweriyê

Çorê ARDA

Omer Dilsoz

Keprokan çêkin ji þaxêt beranan

Omer Dilsoz

Helîm YÛSIV

Mane tu kurd î, naxwe normal e bavê min

Helîm YÛSIV

Mîrza Ronî

Qurmîcik

Mîrza Ronî

Salname

HERE JOR

Diyarname

  • Derbarê Diyarnameyê de
  • Yên piþtgirî didin Diyarnameyê
  • Agahiyên ji bo nûçeyan
  • Bikaranîna Diyarnameyê
  • Têkilî-Contact-Ýletiþim

Nivîskar

  • Cemil Oguz
  • Helîm YÛSIV
  • Cemîl Andok
  • Çorê ARDA
  • Þêxo Fîlîk
  • Cîhan ROJ
  • Zekî OZMEN
  • Hekîm Sefkan / Tava Heyvê
  • yeqîn h.
  • Kazim Polat
  • Welat Dilken
  • Bedran DERE
  • Omer Dilsoz
  • Mîrza Ronî
  • Krîstîn Ozbey
  • Dilþêr Bêwar
  • Arjen Arî / Agirdank

Beþ

    • Nûçe
    • Nûçeyên Çandî
    • Serbest
    • Hevpeyvîn
    • Berhem
    • Çapemenî
    • Spor
    • Dinya
    • Aborî
    • Foto-Nûçe
    • Xêz
    • Nivîsênkarên Mêvan

 

    • Portreya Mehê
    • Tenduristî
    • Klîba Hefteyê
    • NÎQAÞ
    • Ji Çapemeniya Dinyayê
    • Çend gotin
    • E-pirtuk
    • Spot
    • Deqeya Dawî
    • Covit-19
    • 2019: Hilbijartina Herêmî
    • 2015-sermawez-pusper: Dîsa Hilbijartina Giþtî
  • Facebook
  • Twitter
  • RSS

Copyright © 2005-2022 Diyarname