M. Emîn Yildirim
Di van rojên ku çalakiyên bi daxwaza perwerdehiya bi zimanê zikmakî li Tirkiyeyê derketiye asta jor, ji nav Weşanxaneya Belkî’yê “Qertên Zimên” ku ji aliyê helbestkar û nivîskarê me Rênas Jiyan ve hatiye amadekirin derket pêşberî hezkiriyên kurdî.
Li Tirkiyeyê bi destpêkirina serdema perwerdehiyê ya sala 2008-2009’an gelê kurd bi daxwaza ku bi zimanê xwe perwerdehiyê bibînin daketin kolanan, çalakiyên xwe yên wekî meş û mîtîng û boykotkirina dibistanan didome. Di pêvajoyeke wisa de di warê weşangeriya kurdî de ji nava Weşanxaneya Belkî’yê xebateke hêja ya ji bo zimanê kurdî derket pêşberî hezkiriyên kurdî: “Qertên Zimên”.
Xebata “Qertên Zimên” xebateke nû û modern e. Xebateke wisa li cîhanê ji bo zimanên pêşketî yên wekî îngilîzî, fransî, almanî û hwd hatiye çêkirin. Di vê merheleya ku pêkutî û qedexeyên li ser zimanê kurdî derketine asta herî bilind amadekirina xebateke wiha ji bo kurdî moral û geşedaneke hêja ye.
BO JIYANA ROJANE YE
Armanca vê xebata qertên zimên rasterast jiyana rojane ye. Bi vê xebatê tê xwestin ku ziman beşdarî pratîka rojane, sûk û têkiliyan dibe. Ji bo jiyana rojane ferhengokeke biçûk hatiye amadekirin. Ev ferhengoka biçûk di nava xwe de di warê hejmar, demsal, roj, dem, reng, pîşe, malbat, ragihandin, bazirganî, polîtîka, seqa, spor, welat, ziman, gihanî, hêl-laş, vexwarin, xwarin, ajal, gîhanek, alavên şexsî, rengdêr, perwerdehî, hevnasîn, mal û lêkeran de hezar û 400 peyv dihewîne. Ji ber ku ev xebat wekî kurdî û tirkî hatiye çêkirin, ji bilî kurdan, xîtabî tirkan û kurdên ku bi zimanê xwe nizanin jî dike. Ji ber vê jî hedefa vê xebatê ya girseyî fireh e.
Xebat ji pêncî qertî pêk hatiye û tê de ji zanînên rêzimanî yên bi awayekî hêsan û pratîk ên wekî “tewang”, “zayend”, “ergatîf” û “lêkeran” bigirin heta bi “cînavkan” tê de cih digirin.
FORMATEKE BIÇÛK E
Ji bo ku mirov karibe her dem bi xwe re bigerîne û jê sûdê wergire bi formateke biçûk hatiye çapkirin. Ji bo xwendekaran, mamosteyan, xwecih û biyaniyan xebateke “compakt” û bikêrhatî ye. Di ferhengoka wê de term û peyvên hemû kategoriyên jiyana rojane cih girtiye.
Xebat, ji bo destpêka nasîna kurdî gaveke xweşik e. Bi vê xebatê kurdî ji nav çar dîwaran û ji nav rûpelên pirtûkan xilas bûye û li “derve” henase û bêhnek vedaye.
Ji Azadiya Welat hatiye girtin