HAYDAR DİLJEN
21ê sibate Roja Ziwanê Dayîke ya Mîyanneteweyî ya. Qerarê na roje serra 1999î de UNESCOyî da û serra 2000î ra tepîya her serre heme welatan de yena pîrozkerdiş. Kurdî zî serra 2001î ra yo ke na roje pîroz kenê û bal ancenê heqdê perwerdeyê ziwanê dayîke ser. Labelê emser, Vakur de komel, enstîtu û dezgehê bînî yê ke ziwanê kurdkî ser o xebat kenê, pêro ameyê girotiş û kilît deyayê kêberandê înan ro. Cora kurdî do emser şertanê zaf giranan de na rojê pîroz kenê.
Amancê na roje yo yewin; balantişê qîmet û rolê ziwanê dayîke û komelo zafziwanî ser; yê didine, berzkerdişê heqê perwerdeyê bi ziwanê dayîke; yê hîrine, vêşîkerdişê famkerdişê komelêko zafrengin û vêşîkerdişê toleransê qandê merdimanê kişta reng, ziwan, dîn û komelkî ra cîyay.
Dewleta Tirkîya, emser komel, enstîtuyî, akedemî, tiyatroyî û dezgehê bînî, yê kurdan yê ke seba seviknayîş û averberdişê ziwanê ma xebat kerdê, pêro girotî. Kurdî-Der, Enstîtuya Kurdî ya Îstanbulî û Diyarbekirî, Merkezê Dîcle û Firatî yê Kulturî, Dibistanê defaktoyî yê ke kurdan bi îmkananê xo ya akerdîbî, mudûrîyetê beledîyanê DBP yê ke bi ziwan û kulturî ya alaqe bîyê û xeylê dezgehê bînî kewtî zilmê dewlete ver. Cora kurdî do, bi taybetî Vakurê welatî de, şertanê zaf giranan de na rojê pîroz bikerê.
Swêd û welatanê bînan ê Ewropa de zî şagird û mamostayê kurdî serrda 2000î û nata na roje dibistanan de pîroz kenê û waştişê xo yê heqê ziwanê dayîke berz kenê.
Çirê roja 21ê sibate û rojêda bîne nê?
Demeyo ke UNESCO, pêşnîyarê roja ziwanê dayîke ser o cigêrayîşî mîyan de bî, bengladeşîyan 21ê sibate pêşnîyar kerd. Çirê 21ê sibatê? 21ê sibata 1952 de, rayşîyayîşêdo cemawerî yê seba resmîbîyayîşê ziwanê dayîke yê bengladeşê de polîsan 11 kesê bengalî kiştî. Qandê coy bengladeşî 21ê sibate sey roja şehîdanê zimanê xo qebûl kenê.
Bengladeş heta serrda 1971î kolonîya Pakîstanî bî. Hema hema bengladeşîyan pêrine bi bengalî qisey kerdê, labelê ancîna zî ziwanê înan o resmî ziwanê Pakîstanî ûrdî bi. Sey ke Kurdistan de kurdî pêro kurdkî qisey bikerê, labelê ziwanê înan o resmî tirkî, erebî yan zî farisî bo. Bengladeşî na yewe ra razî nêbî û înan nêrazîbîyayîşê xo bi babet babet hawayan a misnayê. Hemberê nê têkoşînê bengalîyan de, Hukmatê Pakîstanî neçar mend ke serrda 1956î de bengalî zî bi ûrdûya pîya bikero ziwano resmî. 21ê sibate, têkoşîndê qandê bikarardişê heqê zimanê dayîke de cayêndê ci yo muhîm esto. Cora UNESCOyî na roje, sey ”Roja ziwanê dayîkê ya mîyanneteweyî” qebûl kerde.
Ma kurdan zî seranserê tarîxê dewleta Tirkîya de seba bikarardişê heqê ziwanê xo bedelê girdî day. Perwerdeyê bi ziwanê ma ya hewna zî qedexe yo. Ganî ma na rojê de persanê ziwandê xo munaqeşe bikerê û waştişê heqê perwerdeyê ziwandê xo berz bikerê!
20.02.2017, Yenî Ozgur Polîtîka