Ziman û Têgînên Futbolê
Fêrgîn Melîk Aykoç
Di dema Þampiyoniya Tûrnûvaya Ewropayê û Cîhanê de tevahiya cîhanê bala xwe dide ser lîstika pêgogê. Heta niha gelek nirxandin li ser futbol, bi aliyê faþîst û nijadperestan ve bikaranîna futbolê, hatin weþandin. Ezê nekevim nava wê mijarê û serê xwendekaran bi wê neêþînim. Ezê bi kurtî li ser têgînên pêgogê rawestim.
Rast gava kurd gogê dilîzin, çi zimanî bikartînin? Îngilîzî, almanî, tirkî, farisî yan zimanê erebî? Ma kesên di dema lîstika futbolê de têgînên kurdî bikartînin hene? Ma ciwan û xwendekarên me têgînên fûtbolê yên bi kurdî dizanin? Ji ber ku ev lîstik ji der hatiye, dibe ku tenê têgînên biyanî werin bikaranîn. Em îro hinek li ser vê mijarê rawestin. Ezê di tabeleyekê de van têgînan bi çend zimanan nîþanê we bidim.
almanî | Îngîlîzî (ing) | tirkî | kurdî | pêþniyar |
|
|
| Z. Farqinî / Amirxan |
|
Fußball | Football | Futbol (ing.) | pêgog / pêgog | pêgog |
Fußballfeld | Footballfield | top sahasi | holka gogê /pêgoggeh | qada gogê |
Tor | Goal | kale | kale | Torgeh* |
Fußballer | Footballer soccor player | futbolcu (ing) | Futboler /pêgogvan gogvan | gogvan |
Torwart | goalkeeper | kaleci | kalewan / golvan | torwan |
Abstoß | Goal kick | degajman(ing) | degajman /pêvedan | pêldan |
Elfmeter | Penalty | penalti (ing) | duzbat /yazdehmetir | duzbat |
Abwehr | Defence | defans (ing) | Berevanî /berparêzî | berevan |
Mittelfeld | Midfield | orta saha | -------- | navendî |
Sturmer | Forward | forvet (ing) | êriþber /------- | hêriþber |
Eckball | Corner | korner (ing) | korner ,koþe /----- | gognîþk |
Abseits | Offside | Ofsayt (ing) | ofsayt /----- | dertaw** |
Strafraum | ------- | ceza alani | qada sizayê/---- | hola netaw |
Anstoß kreis | ----- | ------ | ------- | kova pêldanê |
Anstoß punkt | ----- | ------- | ------ | pinda navîn |
Aus | Out | aut /taç | aût /---- | Ran |
Pass | Pass | pas | Pas dan /-------- | Pas dan /gog dan |
Schiedsrichter | referee | hakem | Navbijvan /---- hakem | Tawbijêr*** navbijwan |
*Keleha gogê ji du stûnan, sivder û tora li paþ van stûnan pêk tê. Ez nizanim têkiliya vê û kelahê çiqas bi hev re heye. Lew re peyvên îngilîzî û almanî tenê tê wateya “dergah” tu têkiliya wan bi kelahê re tune. Lê gava mirov bixwaze cîhê lê top daniye destnîþan bike: Bi almanî “Ball ins test gefallen!” tê gotin. Tirk dibêjin “topu filelere gonderdi” Em jî bi kurdî dibêjin; “Gog avêtin nava torê” ango “tor” tê wateya “file” yê. Her çendî ev peyv wekî peyva almanî “Tor” (dergah) jî xuya bike, peyveke kurdî ye û ev peyv ji peyva îngilîzî “golê” çêtir e. Lê vê ji bîr nekin, yên min tenê pêþniyar in ha.
**Peyva “taw” jî peyveke gelek kevin e. Zarokan di lîstikan de bikar dianîn. Wekî mînak yekî di lîstikê de tiþtekî þaþ bikira, digotin: “Wela ez taw nakim.” Yanê ez rewabûna wê þaþiyê napejirînim. Mirov dikane di lîstika pêgogê de jî di cîhê peyva “siza”yê de peyva bikarbîne. Lewre ev di nava lîstikê de tê bikaranîn, lema ya rast jî ev e.
*** Tawbijêr: Ango kesê ku biryara rewabûna lîstikê dipejirîne. Kesê ku bi gor rêbazan rastiya lîstikê taw dike û dide pejirandin. Kesê ku gotina wî di lîstikê de derbazdibe, wekî dozgerek dikane biryar bide. Di lîstikê de peyva rewabûnê bi “taw”kirinê ve girêdayî ye. Kesê vê tawkirinê dide pejirandin, yan jî dibijêrê. Lema peyva “tawbijêr” rastir e. Ev ji du peyvan pêk tê: yek “taw” ya diduyan jî peyva “bijêr” ev ji lêkera bijartin / hilbijartinê tê.
Divê kurd jî vê sporê bikarbînin, ev dikane li aliyeke hestê me yên neteweyî xurt bike. Li aliyê din jî dikane hemû kurdan bi kêmasî di vê qada sporê de bigihîjîne hev. Bêguman rêya diplomasiyê jî dide vekirin. Bi hêviya ji vir û pêve di pêgogê de jî, peyvên kurdî were bikaranîn, ji were serkeftin.