Azîz Ogur
“Dema em li başûrê Kurdistanê bûn, Em çend heval tevî Dr. Şivan bi riyekê de diçûn, çend keçên ciwan ji pêşberî me ve hatin. Piştî koma keçan derbas bû Dr. Şivan rawestiya û ji me re got, ‘ger ev doz biçe serî û em bibin xwedî ax û maf dibe ku ez tune bim, lê daxwaziya min ji we opera û baleyê ji bîr nekin. Binêrin keçên me evqasî delal in, bila ew jî opera û baleyê bikin” (Rêhevalekî Saît Kirmizitoprak-Dr. Şivan)
Derhêner Çayan Demîrel ku navê xwe bi belgefilmên “Dokumentara 38’an” û “Diyarbakır 5 No’lu” ragihand îmzeya xwe avêt binê xabateke nû ya girîng. Demîrel xabata bi navê, ‘Saît Kirmizitoprak, Dokumentera Dr. Şivan’ bi dawî kir. Dokumentera bi hewldanên lawê Saît Kirmizitoprak hatiye amadekerin de ji devê malbat, xizm û rêhevalên Saît Kirmizitoprak (Dr. Şivan) jiyan, têkoşîna wî û rûyê rast yê feodalîteya Kurd di şexsê Partî Demokratî Kurdistan (PDK) û malbata Barzanî radixe ber çavan. Ji destpêka jiyanê heta bi komployê îdamkirina Saît Kirmizitoprak di dokumenterê de bi şêwazekî peryodîk û yek bi yek ji devê şahidan hatiye nîşandan. Dokumenter bi kurdî û tirkî hatiye amadekirin û nêzî du saetan dom dike.
Ji bo nifşên nû kurte jiyana Saît Kirmizitoprak: Di sala 1935’an de li gundî Civrak ê Nazimiyeya Dêrsimê ji dayik bû. Fakulteya Tibê qedand. Di sala 1959’an de di doza navdar a 49’an de hat darizandin. Piştî vê dozê hat sirgunkirin.
Di sala 1970’yî de KDP-T (Partî Demokratî Kurdistan li Tirkiyeyê) saz kir. Li herêma Behdînanê bi cîh bû û di demeke kin de bu xwedî hêz û piştgiriyeke mezin. Di pêvajoya ku amadekariyên destpêkirina şerê gerîla li bakûrê Kurdistanê dida de bi komployeke îstîxbarata tirk û PDK’ê di 26’ê kanûn a 1971’ê de tevî du hevalên xwe li herêma Gilela ji aliyê PDK’ê ve hat îdamkirin...
Beriya her tiştî di şert û mercên dema xwe de di nava PDK û hêza girêdayî wê KDP-T’ê de mîna tevgereke modern û ji wan cudatir xwe disipêre çina bindest û komên xizan derkete pêş.
Meyldariya sosyalîst û şêwazê rêxistinbûyîn, hedef, plana destpêkirina şerê gerîla li bakûrê Kurdistanê, di demeke kin de di nava gel û eşîrên kurd ên botan û Behdînanê de dengvedan tev nîşan dide ku ger ev tevger di encama koploya MÎT û Barzaniyan de ne hatiba tasfiye kirin namzet bû ku çarenûsa Kurdistanê bihguherîne. Jixwe piştî tasfiye kirin û îdamkirina Saît Kirmizitoprak hebûna KDP’ê ya li bakûrê Kurdistanê tenê û tenê rol û misyona pasîfîzekirina kurdan girte ser xwe.
Tevgera Saît Kirmizitoprak di demeke kin de encamên girîng ji xabatên rêxistinbûyînê bi dest dixe û di xeta Behdînan û Zagrosê de destekeke girîng a eşîrên kurd bidest dixe. Di nava gel de mîna lîderekî tê qebûlkirin, nav û dengê wî li Başûr û Bakur belav dibe. Yek ji endamê PDK’ê yê demê ku wî nas dike bi gotina, “Dr. Şivan Che Guevarayê kurdan bû” ji bo naskirin û têgihiştina taybetmendiyên wî tesbîteke girîng dike.
Li aliyê din hewldanên wî yên xwe gihandin û hevkariya bi şoreşgerên tirk ê demê Denîz, Mahîr û yên din jî aliyê modern ê tevgera wî nîşan dide.
Modernbûna tevgera Dr. Şivan, meyldariya sosyalîst, navdarbûn û derketina pêş a mîna lîderekî kurd, planên destpêkirina şerê gerîla, dengvedana di nav gel û eşîrên nêzî tevger û malbata Barzanî de dibe sedem ku hem dewleta tirk, hem jî tevgera Barzanî wî ji bo xwe xeter bibîne û bikevin lêgerîna tasfiye û ji holê rakirinê.
Xuya ye bi nîşandana tevgera Dr. Şivan a mîna tevgereke ‘komunîst’ ji DYA û Israîlê jî destekê distînin. (Di belgeyên MOSAD’ê de ev rastî derdikeve holê). Li aliyê din kesên derdora Dr. Şivan jî dema dibînin ku stratejiya wî ya şerê Gerîla heye ji ber giraniya mijarê, tirs û ketina xetereyê ya berjewendiyan bi hincetên cuda xwe jê dûr dikin. Heta di komployê de jî cîh digirin.
Di dawiya dokumenterê de jî zelal dibe ku Dr. Şivan tevî gelek taybetmendiyên xwe yên serkeftî di analîzkirin û naskirina feodalîteya Kurd, tevgera başûrê Kurdistanê, têkiliyên malbata Barzanî bi îstîxbarat û dewletên herêmê de kêm maye. Belkî jî ji ber hestên mezin ên welatparêzî bi dilpaqijî û safîtî tevdigere. Tevî xetereyê hîs dike û dibîne jî bi gotina, “Ez bawer nakim Mele Mistafa Barzanî derfetê bide jiholê rakirina me” xwe teselî dike. Ji ber vê yekê jî beyî îradeya xwe di nava hunandina komplo û tasfiyeya li dij tevgera wî de jî bi heman safîtiyê tevdigere û dikare were gotin jî dibê qurbana vê yekê. Di demên dawî de rastiyê dibîne lê êdî dereng maye.
Yên êrîşkariya li dij Şoreşa Rojavayê Kurdistanê ya Rêveberiya Başûrê Kurdistanê ya di bin serokatiya malbata Barzanî de baş analîz nakin piştî temaşekirina vê dokumenterê wê bi rehetî bigihijin encamên berbiçav. Dîsa yên di şovên AKP’ê û PDK’ê yên li Amedê jî nagihijin jî dikarin bi temaşekirina vê dokumenterê di feraset û têgihihiştina PDK’ê û feodalîte û derdorên serdest ên Kurd bigihijin.
Li aliyê din yên bixwazin sir û raz a ku PKK 40 sale li herêmê têkşînê dide û bi hezaran komployên mîna ya li dij Dr. Şivan re rû bi rû ma jî dîsa têk neçû fahm bike jî wê bibînin ku taybetmendiya herî mezin a PKK’ê, dersderxistina ji dîrokê û di tevgera xwe de cîh nedayîna hestyariyê ye.
Dr. Şivan di salvgera îdamkirina Şêx Seîd û hevalên wî de KDP-T saz kir û ji aliyê PDK’ê ve di 26’ê kanûnê de hate qetilkirin. Balkêş e Partiya Karkerên Kurdistanê (PKK) di şeva 26’ê kanûnê bi 27’ê kanûnê ve girêdide de hate damezirandin. Ji bo yên dixwazin temaşe bikin navnîşana înternetê ya Dokumentera Dr. Şivan: http://www.drsivan.info/
Ji Azadiya Welat hatiye girtin