• Nûçe
  • Nûçeyên Çandî
  • Serbest
  • Hevpeyvîn
  • Berhem
  • Çapemenî
  • Spor
  • Dinya
  • Ên Din
    • Aborî
    • Portreya Mehê
    • Nivîsênkarên Mêvan
    • Foto-Nûçe
    • Xêz
    • Tenduristî
    • Klîba Hefteyê
    • NÎQAÞ
    • Ji Çapemeniya Dinyayê
    • E-pirtuk
    • Covit-19
    • 2019: Hilbijartina Herêmî
    • 2018-06-24: Hilbijartina Giþtî û Serokomarî
    • 2014: Hilbijartina Herêmî
    • 2015-sermawez-pusper: Dîsa Hilbijartina Giþtî
    • 2011, Hilbijartin
    • 2010, REFERANDÛM
    • 2009, Hilbijartina Herêmî
    • EURO 2016
    • EURO 2020
    • Kûpaya Cîhanê 2010
    • Kûpaya Cîhanê 2014
    • Kûpaya Cîhanê 2018
    • Kûpaya Cîhanê 2022
  • Rûpela Pêþî
  • Serbest

BERPIRSIYARIYA WÊJEKARAN

Dîrok : 28 10 2013 | Beþ :

Serbest

Sîdar Jîr

Di hemû serdeman de berpirsiyarî û barê nivîskaran/hunermendan giran e. Her wekî ku Anna Seghers dibêje; “Ji ber ku em hêza hunerê dizanin, lewma jî berpirsiyariya me ewqasî zêde ye.” 

Belkî naskirina êþê bi xwe jî dike ku nivîskar bikeve binê barekî, belkî zordestiya li ser civakê û xweþiyên civakê, piþtî ku nivîskar bi xwe dihesîne dike ku barê nivîskar girantir bibe. Sebeb çi dibe bila bibe, rastiyek heye; berpirsiyariya nivîskaran zêde ye. 

Hêza wêjeyê di Þoreþa Fransayê ya 1789’an ku hemû Cîhan bi ber bayê xwe xistiye û veguherîn û nûjeniyeke ji binî ve bi xwe re aniye û ji aliyê civakî-plolîtîk ve xwedî bandoreke xurt e, ku ev xurtî jî bi wêjeyê pêk hatiye. 

Ev bi têkilya xurt a wêjeyê û civakê ve girêdayî ye. Ji ber ku wêjeyeke ku di puxteya xwe de ji bo civakê be, daxwazî û hestên mirovan digihîne hev, ji aliyê têgihîþtin û zanyariyan ve civakê têr dike. 

Û di roja îro de, kîjan fikr û raman ku xwe negihîne civakê, neçarê mirinê ye. Ev yek di ser kîjan pêlê re be ne xem e. Lê belê wêjeya ku eniyên hest û ramanê amade dike, rewþenbîran jî ber wê yekê ve dikþîne “wêjeya civakî” ye. Ji ber ku ne xaleke veþartî û efsûnî ye ku guherîn û nûjenî bi riya wêjeyê dikare ji bo civakê were pêþkêþkirin. 

Ji bo vê rista nivîskaran, ji beþeke din a hunerê, berhema hunermendê navdar Picasso ya bi navê “Guernica” ye ku di sala 1937’an de hatiye afirandin mînakeke gelekî xweþ e. “Guernica” nefreta Picasso ya li dijî þer û li dijî hovîtiya almanan a bombekirina bajarokê Guernicayê vedibêje. Di pêþengehekê de, generalekî almanî ji Picasso dipirse, “Te ev tablo çêkirî ye?” Picasso di cî de lê vedigerîne, “Na, we ew çêkiriye!” Îcar mesele jî parastina vê hevsengiyê ye. Bi helwest û meyleke xurt, lê bi pênûseke di asta bilind de vegotin e, hemû mesele ev e!

Dema ku vegotin û zimanekî polîtîk bikar tînin, divê haya nivîskaran jê hebe ku dikevin geliyê wêjeyê yê herî tirsnak û xeternak! Walter Benjamin dibêje, “Ji bo ku di berhemeke wêjeyî de meyla ber bi polîtîkayê ve durist be, divê ez bibînim ku di warê wêjeyî de jî xwedî meyleke xurt be.” 

Encax kesên hevsengiyeke ku hem xwedî helwesteke polîtîk û hem jî di warê wêjeyî de xwedî meyleke xurt bin dikarin bibin wijdanê civakê û ji bin wî barê giran rabin. Wê demê pênûs dikare bibe wijdanê civakekê.

Lê wekî ku J. P. Sartre di berhema xwe ya bi navê “Wêje Çi ye?” de dibêje; “Dema wêje li hember zilmê têdikoþe divê ji bo projeyên siyasî nebe amûr. Ji lew re, propaganda manîpule dike, koletiyê bi xwe re tîne. Lê belê, wêje berovajiya vê yekê ye. Xîtabî wijdanên azad ên kesên azad dike. propaganda jî mirina wêjeyê ye.”

Nivîskar ji ber vê berpirsiyariyê hem aliyê estetîk û hem jî aliyê tûj ê civakê ne. Ji ber ku hay ji êþ û birînên civakê hene wijdanê civakê ne. Li pey azadiyê ne. Bar û berpirsiyariya xwesteka azadiyê jî barekî giran e. 

Di nava vê hevsengiyê de, divê tu caran ji bîr nekin ku xerakirina wê hevsengiyê neheqiya mezin a li nivîskaran e. Heger nivîskar neheqiyê li xwe bike, di heman demê de neheqiyê li civaka xwe jî dike. Heger wêjeya xwe bikuje, civaka xwe jî pê re dikuje. Ev arîþe bi tena serê xwe jî têr dike ku bar û berpirsiyariya wêjekaran giran be…

Ev nivîs di Azadiya Welat de jî hatiye weþandin

 

***

 

Nivîsa Sîdar Jîr a ku berî vê hatiye weþandin:

- Kurtebersiva Wêjeya Þoreþê 

Hûn dikarin li van jî binêrin

Li ser 'Þeþaqil' a Cîhan Roj heft rexne, heft pesin

Li ser 'Þeþaqil' a Cîhan Roj heft...

31 01 2023

Em xwe nû dikin

Em xwe nû dikin

30 01 2023

Gelemþeya Binavkirinê Wêjeya Dijkolonyal û Postkolonyal

Gelemþeya Binavkirinê Wêjeya...

26 01 2023

Biryar: Îsal ‘Sala Melayê Cizîrî ye’

Biryar: Îsal ‘Sala Melayê Cizîrî ye’

07 01 2023

Ev jî hene

Vê carê berendamên kurd nîn in, çima?

Vê carê berendamên kurd nîn in, çima?

10 03 2009

Tenzere, kurmanciya Eledax û giyadîniyan

Tenzere, kurmanciya Eledax û giyadîniyan

07 07 2017

Gotina Hefteyê: 'We qatilê mêrê min dît, îþkenceyê lê nekin'

Gotina Hefteyê: 'We qatilê mêrê min dît, îþkenceyê lê nekin'

21 07 2016

Kongreya Nivîskarên Kurd û rapora tirkî

Kongreya Nivîskarên Kurd û rapora tirkî

15 09 2011

Weþanxeneya Apecê û pirtûkên zarokan

Weþanxeneya Apecê û pirtûkên zarokan

17 07 2008

Nivîsên Nû

Çorê ARDA

Anatomiya Fermana Dîtiran

Çorê ARDA

Cemîl Andok

Kovarê kirmanckî

Cemîl Andok

Çorê ARDA

KORERÊYA VEBÊJ

Çorê ARDA

Omer Dilsoz

Gelo ev “bêqewlê” li kî derê ye?

Omer Dilsoz

Çorê ARDA

Helbestên Paradoksal ên Melankolîk

Çorê ARDA

Salname

HERE JOR

Diyarname

  • Derbarê Diyarnameyê de
  • Yên piþtgirî didin Diyarnameyê
  • Agahiyên ji bo nûçeyan
  • Bikaranîna Diyarnameyê
  • Têkilî-Contact-Ýletiþim

Nivîskar

  • Cemil Oguz
  • Helîm YÛSIV
  • Cemîl Andok
  • Çorê ARDA
  • Þêxo Fîlîk
  • Cîhan ROJ
  • Zekî OZMEN
  • Hekîm Sefkan / Tava Heyvê
  • yeqîn h.
  • Kazim Polat
  • Welat Dilken
  • Rifat Arya/ Mesîla Dil
  • Mîrza Ronî
  • Bedran DERE
  • Omer Dilsoz
  • Krîstîn Ozbey
  • Dilþêr Bêwar
  • Arjen Arî / Agirdank

Beþ

    • Nûçe
    • Nûçeyên Çandî
    • Serbest
    • Hevpeyvîn
    • Berhem
    • Çapemenî
    • Spor
    • Dinya
    • Aborî
    • Foto-Nûçe
    • Xêz
    • Nivîsênkarên Mêvan

 

    • Xêz
    • Tenduristî
    • Klîba Hefteyê
    • NÎQAÞ
    • Ji Çapemeniya Dinyayê
    • E-pirtuk
    • Covit-19
    • 2019: Hilbijartina Herêmî
    • 2014: Hilbijartina Herêmî
    • 2015-sermawez-pusper: Dîsa Hilbijartina Giþtî
    • 2011, Hilbijartin
    • 2018-06-24: Hilbijartina Giþtî û Serokomarî
  • Facebook
  • Twitter
  • RSS

Copyright © 2005-2023 Diyarname