Ev butçe ji bo çi ye?
Diyarname
Gelo ev butçe li dijî kurdan e? Hikutema Tirkiyeyê ji bo sala 2013'yan butçeyeke ecêb amade kiriye. Dema mirov li butçeya hatiye amadekirin dinêrin gelek xalên balkêþ, bi taybetî jî lêçûyînên veþarî û yên ji bo þer balê dikiþînin.
Vane kîteyên li ser butçeyê û xalên balkêþ bêyî þireyê:
- Li gor sala berî xwe butçeya Teþkîlata Îstîxbarî ya Neteweyî (MÎT) sedî 32 zêde bûye. MÎT jî di nav de, butçeya ku ji bo saziyên ewlekariyê hatiye veqetandin derketiye 22 mîlyar TL'yî.
Li gor vê ji bo Midûriyeta Giþtî ya Emniyetê 14 mîlyar 777 mîlyon;
Ji bo Serfermendariya Giþtî ya Jendirmeyan 5 mîlyar û 843 mîlyon;
Ji bo Muþteþariya MÎT'ê 995 mîlyon lîra;
Ji bo Serfermandariya Ewlehiya Peravan 432 mîlyon lîra pere hatiye veqetandin.
- Butçeya Wezareta Parastina Neteweyî di sala 2012'an de 18 mîlyar û 229 mîlyon bû, ji bo 2013'yan ev derxistine 20 mîlyar û 359 mîlyon TL.
- Li her welatan "Perexerckirina veþarî" heye, li Tirkiyeyê jî. Ev butçe her ku çûye zêde bûye bêyî ku kes bizane ev pere ji bo ku derê hatine xerckirin. Di vê serdemê de ev xerckirin derketiye lutkeya herî jorîn. Li gor salan xerckirineke wisa çêbûye:
2008: 290 mîlyon TL
2009: 341 mîlyon TL
2010: 383 mîlyon TL
2011: 391 mîlyon TL
2012: 587 mîlyon TL (Tenê 8 mehên pêþîn ên sala 2012'yan)
- Li welatan rêya bejayî ku ji bo ragihandin, ji bo ticaretê ye, li Tirkiyeyê butçeya wê bi qasî 4'an yekî butçeya ewlekariyê ye. Butçeya Rêyên Bejî îsal wekî 6 mîlyon TL diyar kirine.
- Hikumet giranî dide Diyanetê û butçeya Diyanetê ji gelek wezaretên din zêdetir bilind kiriye. Di butçeyê de sedî 18,21 para Diyanetê zêde kiriye. Butçeya Diyanetê ji butçeya 11 wezaretên din zêdetir e. Butçeya Karên Diyanetkê ji Wezareta Karên Hundir, Wezareta Tenduristî, Wezareta Zanist û Teknolojî, Wezareta Hawir û Bajarvanî, Wezareta Çand û Turîzmê, Wezareta Karên Hundir, Wezareta Aborî, Wezareta Pêþxistinê, Wezareta Enerjî û Çavkaniyên Xwezayî, Wezareta Gumrik û Ticaretê, Wezareta Ewropayê zêdetir e. Bi gotineke din hikumetê ji van wezaretan zêdetir qîmetê dide Diyanetê.
Di nav wezaretan de Hikumetê herî zêde butçeya Wezareta Perwerdehiya Neteweyî bilind kiriye (sedî 23,1), paþê butçeya Diyanetê.