ARDÎN DÎREN
Hunermendê Çînî, Aî Weîweî bi berhem û helwêstên xwe yên derbarê hin meseleyan de di heman demê de aktîvîstekî jêhatî ye jî. Hunerê wî disîplînên cuda dihewîne û di pratîka wî de ceribandinên balkêş ên hunerî hene. Wî heta niha di warê mîmarî, peyker, sêwirandin, film, koleksiyon û înstalasyonan de gelek berhemên çêkirin û wan deng veda. Ev berhemên wî, li meydanan, muze û galeriyan hatin nîşandan. Berhemên ku çêdike nexasim bala xelkê dibin ser burokrasî, çand û şidetê.
Aî Weîweî demeke dirêj e li dûrî welatê xwe Çînê dimîne û niha ew li Portekîzê bi cih bûye. Li welatê xwe, çend caran hate girtin û polîsan gelek caran êrîş bir ser berhemên wî. Dest danîn ser pasaporta wî da ku neçe welatekî din. Bi salan malbata xwe nedît. Ji ber hunerê wî yê rikeber, gelek tişt hatin serê wî û gelek serpêhatiyên wî çêbûn. Lê Aî Weîweî di her fersendê de nihêrîna otorîter rexne kir û li hember vê rabû. Niha jî bi pêşangeheke nû ya bi navê “Aî Weîweî: Making Sense” li ser nirxên însanan ên ku tên guhertin, disekine û dixwaze em li ser nirxên xwe biramin. Di nav xebatên wî de karên wî yên kevn û nû jî hene. Pêşangeh, li Design Museum a Londonê hatiye vekirin.
Aî Weîweî zêdetir bi çandên kevn ên Çînê dadikeve û çavkaniyên wî yên hunerê rêûresmên berê yên Çînê ne. Sinehetkariya kevn a Çînê bi nirx dibîne û nûjeniya ku niha Çîn veguherandiye tiştekî din, rexne dike. Bi berhemên xwe naxwaze rabuhirî winda bibe û li hember paşguhkirina hin nirxên kevn, disekine. Ew dixwaze di vî warî de em hinekî hesas bin û hay ji rabihuriya xwe hebin, bêyî ku em wê ji holê rakin û şûna wê bi tiştekî din dagirin.
Kaxezên daşirê, erdhej û 30 salên dawî yên Pêkînê
Di pêşangeha “Aî Weîweî: Making Sense” de kaxizên daşîrê yên ku ji kevir hatine çêkirin, kaskên ji camê hatine çêkirin û berhemekî mezin ku ji legoyan hatiye çêkirin, hene. Aî Weîweî piştî ku xwestibû portreyên hepsiyên siyasî çêke ji dinyayê gelek kesan jê re lego şandibûn. Wî bi van legoyan, berhemê xwe yê herî mezin ku bi legoyan hatiye çêkirin, sêwirand. Her wiha bi hin malzemeyan jî balê dibe ser erdheja sala 2008’an ya li Çînê. Berhema wî ya bi navê “Rebar and case” ji bo bibîranîna 70’ê hezar kesên ku di erdheja Siçuanê de jiyana xwe ji dest dan, hatiye çêkirin. Aî Weîweî bi berhemên xwe 30 salên dawî yên Pekînê jî dinirxîne. Nexasim jî polîtîkayên guherîna bajaran û çêkirina avahiyên nû, rexne dike.
Kevirên dema neolîtîkê berhev dike
Yek ji berhemên wî yên ku li ber çavê temaşevanan beloq dibe jî berhemê wî yê ji keviran e. Aî Weîweî, sala 1990’î li sûkên kevn ên Çînê bi qasî 2 hezar kevirên kevn ên ji serdema neolîtîkê, berhev kirin. Wî ji bo van keviran got; “Ew kevir hema wisa li wir desikinîn û bala kesî nedibirin ser xwe. Dema min xwest van keviran bikirim, kesên ku kevir difirotin jî matmayî man û bawer nedikirin ku van keviran bala kesekî birine ser xwe.” Berhema wî ya bi navê “Spouts” jî eynî wekî kevirên neolîtîk bala temaşevanan dibe ser xwe. Ev berhem jî ji 200 parçe porselen pêk tê. Parçeyên şikestî yên çaydank û misînên kevn ên Çînê. Her wiha berhema wî bi navê “Left Right Studio Material” jî dîsa ji porselenên şikestî pêk tê. Di sala 2018’an de dewleta Çînê avêtibû ser kargeha Aî Weîweî û peykerên wî yên ji porselenê hemû şikandibûn.
Nirxê malzemeyan li gor demê diguhere
Kuratorê pêşangeha “Aî Weîweî: Making Sense” Justin McGuirk got; “Di demên asayî de hin tiştên ku bê nirx bûn û ji rêzê dihatin dîtin, di dema pandemiyê de bi nirx bûn. Wekî nimûne, kaxezên daşîrê malzemeyeke bê nirx bû lê di dema pandemiyê de nirxê wî zêde bû. Aî Weîweî bi berhemên xwe, vê yekê nîşanî me dide. Ew dibêje, li gorî pêdiviyan û wext hin malzeme çawa ku bê nirx dibin, hin malzeme jî dikarin bi nirx bibin. Her wiha têkiliya di navbera berhemên ku bi destan û yên bi riya îndustriyê hatine çêkirin jî xaleke girîng a pêşangehê ye.”
Berhemên min hev du temam dikin
Aî Weîweî derbarê pêşangeha xwe de û her wiha li ser tiştên ku serê xwe pê re mijûl dike, got, “Pêşangeha min derbarê sêwirandinê de ye. Sêwirandin çi ye, û têkiliya wê bi rabihurî û siberoja me re bi çi awayî ye. Ez dixwazim xelk li ser vê yekê birame, ji lewma jî min bi konsepteke taybet pêşangeh hazir kir. Berhemên min hev du temam dikin û divê ew tev bi hev re werin nirxandin. Ma hûn dikarin beşeke bedena xwe ji yên din girîngtir bihesibinin? Yên ne baş, xwedêgiravî yên ´baş´, yên serobero û yên hatine paşguhkirin…ez li ser van tiştan difikirim.”
Pêşangeha Aî Weîweî ya bi navê “Aî Weîweî: Making Sense” li Design Museum a Londonê hatiye vekirin û heta 30’ê Tîrmehê dê li serdana xelkê vekirî be.
Ji Yenî Ozgur Polîtîka hatiye girtin