Diyarname

Îro  "Roja Ferqkirina Otîzmê ya Dinyayê" ye. Di vê rojê de dinya balê dikişîne ser kesên otîzmî û li çareyan digere. Baş e Otîzm çi ye û divê çi bê kirin? Ji bo otîzmiyan perwerdehiyeke çawa divê?

Di vê rojê de em hin xalên li ser vê yekê pêşkêşî we dikin. Fermo:

- Li Tirkiyeyê li dor 550 hezar kesên bi otîzmî ketî hene.

- Yên temen di navbera 0-18 salan de dor 150 hezar kesî ne. Ji van tenê sedî 5'ê wan dikarin perwerdehiyeke normal bibînin.

- Li gor daneyên Wezaneta Perwerdehiyê ya Tirkiyeyê li dor 2 hezar kesên otîzmî perwerdehiyê dibînin.

- Her sal li dor 2 mîlyon kesî (dê û bav, xwişk-bira û derdor) dikevin bin badrona otîzmê.

- Li Klînîkên Psîkîyatrî ya Zarokan di encama tehlîlan de dikarin teşhîsa otîzmê bê kirin. Paşê wan sewqî Beşa Norolojî ya Zarokan dikin. Ger teşhîsek wisa hebe malbat divê serî li "RAM"ê (Rehberlik ve Araştirma Merkezî / Navenda Rêberî û Lêkolînê) bidin.

- Ji bo perwerdehiya zarokan jî malbat divê serî li navendên RAM'ê yên li bajarê xwe bidin.

- Hin xalên ferqkirina otîzmê ev in:

Zarok ligel dê û bav an hinên din çav bi çavî nabe. Dema navê xwe dibêje yan jî bi navê wî/ê kes bang bike nanêre, wekî ku nabihîse tevdigere. Axaftina wî/ê ne li gor hevtemenen wî/ê be, nikaribe hevdîtinê/hevpeyvînê bide dest pê kirin yan bidomîne. Çavên wî/ê her li cihek/tiştek eliqîbe. Bêwate bikene yan jî zêde bigirî. Ger bi tiliya xwe tiştên dixwaze îşaret bike. Ger nikaribe li gor armanca wan bi pêlîstokên xwe re bilîze, eleqe nîşanî lîstikên hevtemenên wî/ê dikin nede. Ger destên xwe wekî baskan lêde, bi ser tiliyên xwe re bimeşe, li dor xwe an li dor amûrên li nav malê bigere, hin amûran bizivirîne yan her wan rêz bike. Ger zirarê bide xwe yan derdora xwe...

- Di otîzmê de dermankirina teqez nîn e lê bi perwerdehiyê dikare jiyana otîzmiya bê aramkirin.

- Li dinyayê ji bo otîzmiyan hefteyê de dor 40 saetî ye, li Tirkiyeyê ev yek li dor 6-12 saetî ye.

- Otîzmî divê miheqeq di nav perwerdehiyê de cih bigirin ji ber ku perwerdehî ji bo wan "dermankirin" e.

- Li Tirkiyeyê ji bo bi têra xwe perwerdekarên di vî warî de hebin pêdivî bi 6 hezar perwerdekara heye, pêdivî bi 1500 pisporên terapîstên ziman û axaftinê heye, herî hindik pêdivî bi 3 hezar xebatkarên sosyalê heye.

Agahî ji malpera ODFED'ê (Federasyona Komeleyên Otîzmê) hatine berhevkirin.