logo
ad
  • Nûçe
  • Nûçeyên Çandî
  • Serbest
  • Hevpeyvîn
  • Berhem
  • Çapemenî
  • Spor
  • Dinya
  • Aborî
  • Ên Din
    • Portreya Mehê
    • Nivîsênkarên Mêvan
    • Foto-Nûçe
    • Xêz
    • Tenduristî
    • Klîba Hefteyê
    • NÎQAŞ
    • Ji Çapemeniya Dinyayê
    • E-pirtuk
    • Covit-19
    • 2023 Hilbijartin
    • 2019: Hilbijartina Herêmî
    • 2018-06-24: Hilbijartina Giştî û Serokomarî
    • 2014: Hilbijartina Herêmî
    • 2015-sermawez-pusper: Dîsa Hilbijartina Giştî
    • 2011, Hilbijartin
    • 2010, REFERANDÛM
    • 2009, Hilbijartina Herêmî
    • EURO 2016
    • EURO 2020
    • Kûpaya Cîhanê 2010
    • Kûpaya Cîhanê 2014
    • Kûpaya Cîhanê 2018
    • Kûpaya Cîhanê 2022
3 ROJ
  1. (Blog): Agahiyên li ser hilbijartinê...
  2. Li Cannesê xelat hatin belavkirin: Merve Dizdar xelat girt
  3. Amed Sporê dawî li peywira teknîk dîrektorê xwe Akan anî
  4. Du karîkatur...
  5. 'Navnîşan' li ÎFSAK'ê jî hat xelatkirin
news-details

Hikmên çîrokine li ber siya helbestê

  • Dîrok: 01/04/2021
  • Beş: Nivîsênkarên Mêvan

Rêdûr DÎJLE

Nivîskar Welat Dilken ku xwendevanên Kurdî wî bi roman û helbestên wî nas dikin, bi berhema xwe ya dawî "Orijînîa"yê konê xwe li warê celebeke zehmet û dijwar kurteçîrokê daniye. Orijînîa, dide dû mîladeke nû û di vê mîladê de jînewareke ku mudaxileyî xweristiya wê nehatiye kirin û nehatiye şolîkirin. 

Orijînîa, di sala 2019an de bi edîtoriya Abdullah Keskin ji nav Weşanên Avestayê der çûye. Ji sî çîrokên kinik, lê ji qebareya xwe biteqiltir û tîrtir pêk tê. 44 rûpel e. Cureya wê di rûpela piştî kunyeyê de wekî “çîrok” û di rûpela piştî naverokê de jî wekî “çîrokên mînîmal” hatiye diyarkirin. Berga pirtûkê bi destê Xifşê Yekbûn Stêr hatiye çêkirin. Berg ji malikên çarçik pêk tê. Ser malikan şîn, qeraxên wan jî reş û şîn in. Dişibin cercikên pêlikê. Lê gava mirov dest bi xwendina wê dike û tê de leqayî rêwîtiyek dûndirêj tê, wê çaxê li meriv hasil dibe ku ev, an nîşana rêça rêwî ye yan jî kevirên pîramîdê ne. Axirê her du jî tê de hene.  

Orijînîa, bi zimanê xwe Kurdî, lê bi têmaya xwe çîrokeke makroyî ye. Ji lew re xwe di êş û azar, alozî û qeyranên mîkroyî de asê nekiriye. Civaka xwe wekî pêkhateyeke mirovahiyê dihesibîne û li ser alozî û qeyranên ku xwe li mirovahiyê lefandine hûr dibe. 

Orijînîa, çîroka bêdemiyê ye. Dixwaze xwe ji dem û têkiliyên ji roja ku mirov daxilî jiyanê bûye heya niha xalî bike û bigihê fezaya dûz û pahn. Bi awayekî dîtir, bigihê xala sifirê, orijînê. 

Kêliya ku li xwe û demê diwarqile, hema di cî de "Pêdivî bi mîladek din heye; ne berî Îsa û piştî Îsa, ne jî Hîcrî" ji xwe re dike semyan. Wer xuya ye, wê kêliyê ewilî taqeta ku bide ser rê di xwe de nabîne. Piştî ku rê wê bizirav dike û vedixwîne meşa bêdemiyê, wêrekiyek xwe lê digire. Serberjêrkî di rêyine bi toz û tebar, di rêyine bi xirecir de dibe rêwîyek. Guh li dar û beran, li ajal û dirrindeyan, li kevir û zinaran, li teyr û tilûran, li çem û robaran dike. Lê ji ya xwe danayê xwar. Dibe rêwiyeke ku sonda xwegihandina orijînê li canê xwe xistiye. Di vê rêwîtiya dûdirêj de, xwe ji deduksiyon û îndiksiyona mentiqê klasîk dadiwerivîne û têgiha demê dide ber çerxa lêpirsînê. Ji lew re, li gor wê, hevîrê jiyan û dema heyî tirş bûye. Êdî ti havênên heyî bikêr nayên. Lewma li mîladeke nû digere. Di vê lêgerîn û rêwîtiya miladeke nû de, heb bi heb kevirên pîramîdê digindirîne û xwe digihînine, orijînê.

Orijînîa, qayde û pîvanên kurteçîrokê jî paşguh nake. 

Serê metnê bi diyalogeke kurt vedike. Bi vî hawayî hebikekî rastî û heqîqeta çîrokê eyan dike. Bi vê bêserîbûn û pê re jî bêbiniya xwe gelek tiştan dike barê xwendevên. Bi gotina Ferit Edgu, tiştên mayî ji muxayîleya xwendevên re dihêle, lewma çîrokeke navtêder e. 

Orijînîa, paxav bi tibîheta kurteçîrokê ya derheqê karakter de jî dike. 

Karakter, nakemilîne û bi hawayekî hûrguliyane berçav nake. Ji lew re armanca wê, hin tiştan bi bîra xwendevên bixe û bi wê kêliya ku îşaret pê dike bihesîne. 

Me gotibû ji çîrokên kinik, lê ji qebareya xwe biteqiltir û tîrtir pêk tê. Ji lew re Orijînîa, xwe dispêre hevrêtiya helbestê. Di vî warî de tiştên ku Edgar Allan Poe destnîşan kirine hema bibê gişan dihewîne: “Divê tenê tesîrekê li xwendevên peyda bike. Ji bo ku ev tesîr qewî be, divê çîrok bi qasî ku di derbekê de bê xwendin, kurt be. Divê zimanê çîrokê zimanekî helbestkî û tîr be ku gava tu peyvekê jî jê derxînî, gere ew çîrok ji taqet bikeve.” 

Ji loma bi vegotina xwe ya nîgaşî, sembolî û lîrîk, geh çîrokek e li ber siya helbestê, geh jî helbestek e li ber siya çîrokê.

29.03.2021, Yenî Ozgur Polîtîka


Parve Bike

Youtube Me

Nizamettin Arîç

news

Em Hatin

news

Aytenxan: "Şevbuhêrk û Şîrînahî"

news

Omer Dilsoz: Bo demê

news

Qeza...

news

Mîrza Ronî: Şevger Çolo û Provakasyonên wî!

news

Helîm Yûsiv: Piştî 34 salan Mihemed Şêxo

news

Êrîşa li lîstikvanên Amed Sporê... 05.03.2023...

news

Di dema erdhejê de ger hûn erebeyê diajon...

news

Di dema erdhejê de ger hûn li derve bin...

news

Di dema erdhejê de ger hûn li hundir bin...

news

'Bêrîvanê' / Mihemedê Nenyasî

news

Zara Mihemedi hat berdan

news

Goristana Semsûrê dilan dişewitîne…

news

06.02.2023, navenda Semsûrê...

news

Gername: Welatê Baskê

news

Hemal

news

Gername: Geştiyariyeke Behdînan

news

PEŞKÊN ŞEVÊ I

news

Peşkên Şevê II

news
Nivîsênkarên Mêvan - Nivîsên Dawî
news
  • 01 01 2023

Hêzên Pêşmerge dê bibin yek?

news
  • 20 12 2022

Metnên ewilî yên kirmanckî

news
  • 08 12 2022

Serpêhatiyên Melê Meşûr

news
  • 24 11 2022

Mala Lîstikê ava

news
  • 10 11 2022

Kurd û perwerdehî

news
  • 17 10 2022

Saqoyê Mehmed Uzun û romana kurdî

Nivîsên Nû
news

Kurdî go beşkê serê lingan vinderê?

  • Cemîl Andok
news

“Hukumet Konagî”ya Colemêrgê

  • Omer Dilsoz
news

'Kurdcîtiyê neke'

  • Dilşêr Bêwar
news

Pênûsa Gêj û Encamên Hilbijartinê

  • Mîrza Ronî
news

Hevala min, jin û hezkirin

  • Aytenxan
news

Xewn û sûret*

  • Welat Dilken
news

"Swêd Swêda jinan e"

  • Aynur Aras
news

Kesayetên Şîzoîd û Dinyaya Derveyîn

  • Çorê ARDA
news

Ji bo weşanên kurdan çend gotin

  • Cemil Oguz
Ev jî hene

Warning: imagecopyresampled(): supplied argument is not a valid Image resource in C:\Inetpub\vhosts\diyarname.com\httpdocs\inc\sharedFunc.php on line 165

Warning: imagejpeg(): supplied argument is not a valid Image resource in C:\Inetpub\vhosts\diyarname.com\httpdocs\inc\sharedFunc.php on line 169

Warning: imagedestroy(): supplied argument is not a valid Image resource in C:\Inetpub\vhosts\diyarname.com\httpdocs\inc\sharedFunc.php on line 177
ad

Mizgînî ji bo kurdan: Li Marsê av heye...

ad

Serdemeke nû: E-mail jî wekî nameyan têk diçin

ad

Daxwaza parastina bi kurdî hate redkirin

ad

Dê û Dêmarî ya Egîdê Xudo

ad

Daxuyaniya piştgiriyê

ad

Pirtûka Melih Cevdet Anday bi kurdî derket!

Kategorî
  • Nûçe
  • Nûçeyên Çandî
  • Serbest
  • Hevpeyvîn
  • Berhem
  • Çapemenî
  • Spor
  • Dinya
  • Aborî
  • Foto-Nûçe
  • Xêz
  • Nivîsênkarên Mêvan
3 Roj
news

(Blog): Agahiyên li ser hilbijartinê...

  • 28 05 2023
news

Li Cannesê xelat hatin belavkirin: Merve Dizdar xelat girt

  • 27 05 2023
news

Amed Sporê dawî li peywira teknîk dîrektorê xwe Akan anî

  • 27 05 2023
news

Du karîkatur...

  • 27 05 2023

Diyarname

  • Derbarê Diyarnameyê de
  • Têkilî / Contact / İletişim

Nivîskar

  • Aynur Aras
  • Aytenxan
  • Bedran DERE
  • Cemil Oguz
  • Cemîl Andok
  • Cîhan ROJ
  • Çorê ARDA
  • Dilşêr Bêwar
  • Helîm YÛSIV
  • Kazim Polat
  • Mîrza Ronî
  • Omer Dilsoz
  • Welat Dilken
  • Zekî OZMEN

Beş

    • Nûçe
    • Nûçeyên Çandî
    • Serbest
    • Hevpeyvîn
    • Berhem
    • Çapemenî
    • Spor
    • Dinya
    • Aborî
    • Foto-Nûçe
    • Xêz
    • Nivîsênkarên Mêvan
    • Xêz
    • Tenduristî
    • Klîba Hefteyê
    • NÎQAŞ
    • Ji Çapemeniya Dinyayê
    • E-pirtuk
    • Covit-19
    • 2023 Hilbijartin
    • 2019: Hilbijartina Herêmî
    • 2014: Hilbijartina Herêmî
    • 2015-sermawez-pusper: Dîsa Hilbijartina Giştî
    • 2011, Hilbijartin

Copyright © 2005-2023 Diyarname