logo
ad
  • Nûçe
  • Nûçeyên Çandî
  • Serbest
  • Hevpeyvîn
  • Berhem
  • Çapemenî
  • Spor
  • Dinya
  • Aborî
  • Ên Din
    • Portreya Mehê
    • Nivîsênkarên Mêvan
    • Foto-Nûçe
    • Xêz
    • Tenduristî
    • Klîba Hefteyê
    • NÎQAŞ
    • Ji Çapemeniya Dinyayê
    • E-pirtuk
    • Covit-19
    • 2023 Hilbijartin
    • 2019: Hilbijartina Herêmî
    • 2018-06-24: Hilbijartina Giştî û Serokomarî
    • 2014: Hilbijartina Herêmî
    • 2015-sermawez-pusper: Dîsa Hilbijartina Giştî
    • 2011, Hilbijartin
    • 2010, REFERANDÛM
    • 2009, Hilbijartina Herêmî
    • EURO 2016
    • EURO 2020
    • Kûpaya Cîhanê 2010
    • Kûpaya Cîhanê 2014
    • Kûpaya Cîhanê 2018
    • Kûpaya Cîhanê 2022
3 ROJ
  1. Rojnameger Seyît Evran mir
  2. Zarokan perwerdehiya xwe ya bi kurdî temam kirin
  3. Çîroka têkoşîna jinek '1976', û 'Duet' û 'Acid'
  4. Dadgeha Iraqê encumenên parêzgeha Herêma Kurdistanê betal kirin
  5. Komxebata Ziman a Şengalê: Hewldana fermînikirina kurdî û vekirina dibistanên kurdî
news-details

Li Seraya Şerefxanê Bedlîsî ‘Tehma Xweliyê’

  • Dîrok: 14/07/2011
  • Beş: Serbest

Bozan YAMAN

Nivîskar û helbestvanê tirk yê navdar Hulki Aktunç sedema nivîsandina xwe, bi hevoka “ez dinivîsim ji ber ku di zimanê tirkî de hê hinek peyvên nehatine ber hev hene” dianî zimên.
Di pirsa kurdî de, ne tenê di berhemen wêjeyî de di jiyana rojane de jî hê gelek peyvên nehatine ber hev hene. Ji ber ku peyva “Kurdî” heta demeke nêzik her bi peyva “qedexe” ve girêdayî bû. Ji ber ku xwendin û nivîsandina kurdî bi awayekî fermî nedihate hînkirin, kurdên li Tirkiyeyê xwe bi xwe hînê xwendin û nivîsandina kurdî ya wêjeyî bûn. Kurdiya rojane ji ber ku bi salan qedexe bû û nehatibû xebitandin têrî wêjeyê nedikir.
Ji nifşê Hawarê bi heta îro, helbestvan û nivîskarên li penaberiyê û Kkurdên Sovyetê kurdiyeke wêjeyî diafirandin. Di çil pêncî salên dawiyê de enstîtuyên kurdî yen derveyî welêt û yên li welêt jî kedeke mezin di vî warî dan.
Di dawiya sedsala bistemîn de kurdî di şert û mercen giran de dijiya û vedijiya. Du barên giran li ser milên nivîskar, helbestvan û zimanzanên kurdan bûn. Yek, vejandin û ji nû ve şênkirina zimanekî. Du, afirandina wêjeyeke hemdem û nûjen.
Yên ku ev barana hilgirtî ser milên xwe, çiqas kêmasî û şaşîtiyên xwe hebin jî, hêjayî pesindayînê ne.
İlhamî Sîdar, piştî şeş pirtûkên (du helbest û çar roman) bi tirkî, romaneke bi kurdî nivîsand: Tehma Xweliyê. Roman, ji Weşanên Aramê derket.
Mijara romanê, mirov dikare bibêje, rêwîtiya ber bi “rastiyê” ye. Lehengê romanê, “esîlzade”yekî hijdeh salî yê ji Konstantînê ye. Bûyerên romanê ji aliyê wî ve têne vegotin.
Ew, li Konstantînê di nava “jiyaneke têra xwe bi kêf û coş” de ye. Rojekê, “piştî mirina kurê mamosteyê” xwe tedigihîje ku “di nav gerdûna ku tê de dijî” ne dilopek e jî. Biryar dide ku ewil bibe dilopek, şûn de bikemile. Piştî vê hişyar bûyînê, “di nav kembera [xwe] de nameya Cenabê Îdrîsê Bedlîsî”, “ligel maiyeta xwe bi rêya ku [wî] wasilê menzîlê bike” dikeve. Îdrîsê Bedlîsî, wî dişîne bal şêxê xwe.
Dem, du salan piştî Şerê Çaldiranê ye. Di rûpelên romanê yê serî de em dixwînin ku ew deh rojan berê ji Konstantînê derketine. Çend rojên dawiyê di erdnîgariya kurdan de derbas dibin. Lehengê me tê Bedlîsê. Li wir, hevaltiyê bi Mîr Şerefxan re dike, daxilî tekiya Şêx Ebu Reyhanê Kurdî dibe. Di sohbetên bi Şerefxan, Şêx û hin alimên din ên li seraya Şerefxan, dikemile. Lê ji aliye din ve rojekê rastî jinekê (Zelîxa) tê. Evîn, feqa xwe vedigire.
Lehengê romanê, hêj li serê rê, bawerî bi xwe û rêya xwe aniye. Di nava rastiya bûyeran de fêm dike ku tu rastî ji rastiya evînê wêdetir tune ne.
Di tesawûfê de evîndar (âşiq) bi rêya “evîna mecazî” (hezkirina ji însanekî/ê) xwe digîne “evîna îlahî”. Jiyana lehengê romana Tehma Xweliyê berevajî vê qaîdeyê diherike. Di serî de ew hewl dide xwe ku bigihîje evîna îlahî bêyî ku evîneke mecazî bijî. Dû re ev ji bo evîna Zelixayê dev ji rêya evîna îlahî ber dide. Piştî demekê têkiliya wî û Zelixayê tê kifş kirin, di heman demê de ew poşman dibe. Lê ev rastî di dawiya romanê de xwe dubare dike: Ew careke din bi evîna yeke din, bi evîna Gulbanûyê dişewite.
Bi kurtî: Xelasî ji destê evîne nabe. Ji ber ku evîn ne ev tişt e ku bi aqil û raman bê hilbijartin.       

bozanyaman@hotmail.com

 

Parve Bike

Youtube Me

Peyama Lahûr Şêx Cengî li ser Kerkûkê

news

Nizamettin Arîç

news

Em Hatin

news

Aytenxan: "Şevbuhêrk û Şîrînahî"

news

Omer Dilsoz: Bo demê

news

Qeza...

news

Mîrza Ronî: Şevger Çolo û Provakasyonên wî!

news

Helîm Yûsiv: Piştî 34 salan Mihemed Şêxo

news

Êrîşa li lîstikvanên Amed Sporê... 05.03.2023...

news

Di dema erdhejê de ger hûn erebeyê diajon...

news

Di dema erdhejê de ger hûn li derve bin...

news

Di dema erdhejê de ger hûn li hundir bin...

news

'Bêrîvanê' / Mihemedê Nenyasî

news

Zara Mihemedi hat berdan

news

Goristana Semsûrê dilan dişewitîne…

news

06.02.2023, navenda Semsûrê...

news

Gername: Welatê Baskê

news

Hemal

news

Gername: Geştiyariyeke Behdînan

news

PEŞKÊN ŞEVÊ I

news
Serbest - Nivîsên Dawî
news
  • 14 09 2023

Tabloyên ku wênesazên jin ên kurd çêkirine

news
  • 03 09 2023

BRICS dê cuda be

news
  • 28 08 2023

Rizgan mîna Raskolnîkov li xelasiya xwe digere

news
  • 22 08 2023

Qirikek zêrîn ji deşta Germiyanê: Şukir Xeyat

news
  • 21 08 2023

Nivîsên nîveka pêşî ya vê mehê...

news
  • 19 08 2023

Dahûrtina pirtûka çîrokan “Mêşo”

Nivîsên Nû
news

Ji bo Azîz Yagan û kesên wisa difikirin

  • Cemil Oguz
news

Nûdem Durak û Emma Kok

  • Mîrza Ronî
news

Rojbûyîn û 12’yê Rezberê

  • Aytenxan
news

Ji pirsa Murat Bayram bersiveke rast dernakeve

  • Cemil Oguz
news

Kevoka li asîmana Cizîrê

  • Mîrza Ronî
news

Cêwiyê êşê Zubêr Salih

  • Helîm YÛSIV
news

Hebûn, Kakil, Heyîn, Sartre

  • Çorê ARDA
news

Rewşenbîrên ereb û kurd

  • Helîm YÛSIV
news

Gundên Bê Zuriyet

  • Kazim Polat
news

Navê Aqil Gelo ye!

  • Dilşêr Bêwar
news

Du Stran û Varyantek

  • Veysel Vesek
news

Li nav otobusê wêneyê jinika tazî

  • Dilşêr Bêwar
news

RENGÊ ŞÎRÎN Û TARÎ

  • Aytenxan
news

Qezencên ji nivîskariya bi kurdî

  • Helîm YÛSIV
news

Di 'Şapat'ê de paradoksa bindestiyê

  • Çorê ARDA
Ev jî hene
ad

NASA: Kevirekî du qat ji Burj Khalîfa mezintir ber bi dinyayê ve tê

ad

Kaka jî çû

ad

Em vê nûçeyê neweşînin dê çi bibe?

ad

Di Esmerê de 'Kampa Sêwasê'

ad

Burhan Sonmez ji bo Serokatiya PEN'a Navneteweyî hat hilbijartin

ad

UNICEF: Li dinyayê revandina zarokan zêde dibe

Kategorî
  • Nûçe
  • Nûçeyên Çandî
  • Serbest
  • Hevpeyvîn
  • Berhem
  • Çapemenî
  • Spor
  • Dinya
  • Aborî
  • Foto-Nûçe
  • Xêz
  • Portreya Mehê
  • Tenduristî
  • Klîba Hefteyê
3 Roj
news

Rojnameger Seyît Evran mir

  • 25 09 2023
news

Zarokan perwerdehiya xwe ya bi kurdî temam kirin

  • 24 09 2023
news

Çîroka têkoşîna jinek '1976', û 'Duet' û 'Acid'

  • 25 09 2023
news

Dadgeha Iraqê encumenên parêzgeha Herêma Kurdistanê betal kirin

  • 24 09 2023

Diyarname

  • Derbarê Diyarnameyê de
  • Têkilî / Contact / İletişim

Nivîskar

  • Aynur Aras
  • Aytenxan
  • Bedran DERE
  • Cemil Oguz
  • Cemîl Andok
  • Çorê ARDA
  • Dilşêr Bêwar
  • Helîm YÛSIV
  • Kazim Polat
  • Mîrza Ronî
  • Omer Dilsoz
  • Veysel Vesek
  • Welat Dilken
  • Zekî OZMEN

Beş

    • Nûçe
    • Nûçeyên Çandî
    • Serbest
    • Hevpeyvîn
    • Berhem
    • Çapemenî
    • Spor
    • Dinya
    • Aborî
    • Foto-Nûçe
    • Xêz
    • Nivîsênkarên Mêvan
    • Xêz
    • Tenduristî
    • Klîba Hefteyê
    • NÎQAŞ
    • Ji Çapemeniya Dinyayê
    • E-pirtuk
    • Covit-19
    • 2023 Hilbijartin
    • 2019: Hilbijartina Herêmî
    • 2014: Hilbijartina Herêmî
    • 2015-sermawez-pusper: Dîsa Hilbijartina Giştî
    • 2011, Hilbijartin

Copyright © 2005-2023 Diyarname