Cemil Oguz

Îsal li dor sed* pirtûkên bi kurdî li bakur û Tirkiyeyê hatine weşandin. Lê berî weşandina lîsteyê em pirtûkeke bi kurdî derketiye dikin pirtûka salê: Di xewnên xwe de jî ez ê zimanê xwe winda nekim

Gelek pirtûkên hêja hatine çap kirin** lê çima ev pirtûk? Gelek sedemên wê hene. Pêşî agahiyên giştî: Di nav kurdî de hin klasîkên kurdî hene wekî "Mem û Zîn"a Ehmedê Xanî, Dîwana Melayê Cizîrî, ya Feqiyê Teyran û hwd. Her çiqas ev klasîkên me heta niha bi têra xwe qîmet nedîtine, ji aliyê gelek kesî ve nehatine xwendin jî rastiyeke wisa derketiye holê: Heta niha hema bibêje hemû weşanxaneyên kurdan Mem û Zîn çap kiriye, bêşik ji yekê zêdetir çapa wan hatiye kirin. Em klasîkên kurdî bidin aliyekê, pirtûkek ku 6 çap kiribe di nav kurdî de tune ye.*

Pirtûka "Di xewnên xwe de jî ez ê zimanê xwe winda nekim" a Sechu Sende ku ji zimanê galî ji bo kurdî hatiye wergerandin di sala 2010'an de çapa xwe ya yekemîn kir. Li gor pirtûkên kurdî yên heta niha hatine weşandin/têne weşandin de pirtûk bi buhayeke biçûk (4 TL) hat firotin. Û heta niha çapa wê 6'emîn hatiye kirin.

Pirtûk ji aliyê gelek kesan ve (her gotar kesekî/ê) hatiye wergerandin. Di nav kurdî de yekem pirtûk e ji aliyê 34 kesî ve hatiye wergerandin. Di vî warî de mirov dikare rexne jî bike ku kesên ne wergêr in, belkî nikaribin wergêrî bikin jî wergerî kirine, lê ev terciha weşanxaneyê ye û rewşa 'pirtûka salê' naguherîne.

Ji bilî van xalan Weşanên Avesta herhal yekemîn weşanxaneyeke kurdan e ku nivîskarê pirtûkê ku wergerandiye aniye Stenbolê, beşdarî Fûara Pirtûkan TUYAP'ê kiriye, jêre paneleke li darxistiye û dûre jî pirtûk pê dane îmzekirin. Û paşê jî paneleke din li Amedê li dar xistiye.

Bi vê pirtûkê têkiliyeke di navbera zimanê galî û kurdî, gelê galî û kurdan de, di navbera wêjeya her duyan de hate sazkirin. Kurd (îhtîmale haya gelek kesî jê nebûn) bi galî, têkoşîna zimanê galî çêbû, helbet haya wan jî ji kurdî...

Ger hûn qala naverokê bikin: Pirtûkek serketî ye, xwedî zimanek herikbar e û di heman demê de li welatê xwe xelat jî girtiye.***

Û wekî gotina dawî, nivîskarê pirtûkê di pêşeka pirtûkê de wisa gotiye ku ev gotinên wî gelek dişibin gotinên nivîskarên kurdan: "Keçek min a yek salî heye. Navê wê Estrela ye. Du meh hefte berê keça min dest bi vegotina hin peyvan kir: Dayê, bavo, kûçik, av û hwd. Ez hêvî dikim wê Estrela tu demê dest ji dîtina xewnan a bi zimanê xwe bernede. Zimanê me gelek taybet e, ez bawerim dişibe zimanê we (Qesta wî kurdî ye). Ez bi zimanekî diaxivim, hin naxwazin pê biaxivin. Ez bi zimanekî diaxivim, hin dixawzin vê biçûk bixin. Ez bi zimanekî diaxivim hin vê sansur dikin. Ez bi zimanekî diaxivim hin dixwazin wî ji holê rakin."

*Lîsteya pirtûkên bi kurdî yên 2010'an emê sibê (03.01.2011) biweşînin.
**Emê nirxandina li ser van pirtûkên me wekî biqîmet bi nav kirin jî nirxandinê sibê bikin.
***Ji bo agahiyan û hevpeyvîna bi nivîskarê pirtûkê Sechu Sende re fermo: Ji tecrubeya galîsyayiyekî pirsgirêka zimanê kurdî