• Nûçe
  • Nûçeyên Çandî
  • Serbest
  • Hevpeyvîn
  • Berhem
  • Çapemenî
  • Spor
  • Dinya
  • Ên Din
    • Aborî
    • Nivîsênkarên Mêvan
    • Portreya Mehê
    • Foto-Nûçe
    • Xêz
    • Tenduristî
    • Klîba Hefteyê
    • NÎQAÞ
    • Ji Çapemeniya Dinyayê
    • Çend gotin
    • E-pirtuk
    • Spot
    • Deqeya Dawî
    • Covit-19
    • 2019: Hilbijartina Herêmî
    • 2015-sermawez-pusper: Dîsa Hilbijartina Giþtî
    • 2014: Hilbijartina Herêmî
    • 2018-06-24: Hilbijartina Giþtî û Serokomarî
    • 2011, Hilbijartin
    • 2010, REFERANDÛM
    • 2009, Hilbijartina Herêmî
    • EURO 2016
    • EURO 2020
    • Kûpaya Cîhanê 2010
    • Kûpaya Cîhanê 2014
    • Kûpaya Cîhanê 2018
    • Kûpaya Cîhanê 2022
  • Rûpela Pêþî
  • Serbest

Bandora zimanên serdestan

Dîrok : 13 08 2019 | Beþ :

Serbest

CANO ÞAKIR

Di mijara ziman û parastina ziman de pirsa ku xwe di hiþê mejiyê rewþenbîrên kurd de dibe û tîne, car caran tevegerên bê encam di bîr û wijdanê rewþenbîran de dimînin.

Gelo hetanî kîjan dem û serdeman li pey vê mîratgeriya wêjeya me ya ku ji bin toza dîrokê de hîna li ber xwe dide û kêferata azadkirina reseniya peyvê dike, em ê çawa ji bin bandora ziman û çanda serdestan û ji vê êþê xwe rizgar bikin; û vê trajediya wêjeya xwe em ê bêbandor bikin? Heger em li rêjeya nivîskarên ku bi zimanê serdestan dinivîsînin rast werin, em ê rastî malwêraniya mezin bên. Jixwe, mebest ne ew e ka nivîskar bi zimanên serdestan binvîsînin -çi tirkî, çi erebî û çi farisî- yan jî bipeyivin, Na!

Mebesta bingehîn di vir de ew e ku nivîskarên kurd nekevin bin wê bandora ku peyv û wêjeya serdestan tevlî edebiyata kurdî bikin û tesîra  çanda serdestan li zimanê me nekin.

Helbestavan û wêjevanê kurd Ehmed Huseynî di mijareke xwe de li ser babeta bindestan wisa gotiye, “wek"i ku çawan xewn û mebest û eger û armanc û çarenivîs û heta bi gernameyên jiyanê, wisa jî pirsên bindestan û serdestan ji hev cuda û cihêwan in, lê malkambaxî û sosreta me ya herî dijwar ew e ku em nikarin pirsên bindestên xwe biafirînin.

Lê pirsên ku em bikaribin bi alîkariya wan li xwe bipirsin,

Li xwe  bigerin,

Xwe bixwînin,

Xwe þîrove bikin

Û…

Xwe bibînin!”

Li vir em vê ji bîr nekin Ehmed Huseynî vê bi bîra me dixe.

Felsefeya bindestiyê wiha dibêje, “Hetanî kêlîka dagirkeriyê ya herî dawî wê dewam bike.” (Colonial moment).

Li vir û bi kurtî pir pêwîst e di serî de ji rewþenbîran û hem"u kesan re ku xwe di mijara ziman û parastina ziman de diwestînin, em bibêjin, baþ bizanin ku ev dema me ya îro hewcedariya me bi afirandina çand û wêjeyeke cuda ji ya serdestên çand û wêjeya me heye; dûrî kûþtina ziman dûrî biþaftina nasnameya kurdî (rewþenbîrî) dûrî talankirin û qirkirina bîr û boçûnên hiþ û keseyatan, dûrî þûþtina mejî û valakirina hest û ramanan. Di vê pêvajoyê de ku kurd bi çanda xwe û êþên xwe hêdî hêdî li meydana wêjeyî tên naskirin, pir girîng e ku þêwe, nivîsandin û bikaranîna ziman li derveyî çanda serdestan û bandora þêweyên wan ên rewþenbîrî be.

Li milê din, heger em baþ li mijarê binihêrin, em ê wê bandor û serencama perwerdehiya bi çanda dagirkerên welatê me bibînin; þûnûþopa dijwar a fêrkirin û perwerdehiya serdestan li ser zimanê kurdan û armancên wan yên tinekirinê di milê lawazkirin û biçûkxistina zimanê me de ne. Ev rêbaz, þêwe, mentalîte û têgeha wan ji kevnariya dîrokê tên.

Mebesta wan jê jixwe ew e ku kurdan ji kokê ve tune bikin. Bi hatina ola Îslamê hemû tiþtên ku girêdayî neteweya kurd bûn ketin ber kêr û meqesên wan û her wiha bi agirê tolhildanê neyartiya kurdan kirin. Ya herî berbiçav ola kurdan ji wan birin. Ji mînaka herî darîçav gava tu li peyamên wan guhdarî dikî, dibêjin Yek Al ,Yek Milet, Yek Netewe. Lê herçî kurd in, ji berê ve mafê jiyanê ji her kesî re û paþê ji xwe re xwestine.

Lê mijara herî girîng di vê pêvajoya nakok de ew e ku rewþenbîrên kurdan divê hiþyar bin, ji dîroka xwe fêr bûbin, divê bandora çand û bi zimanê wan li wan bibe

13.08.2019, Yenî Ozgur Polîtîka

Hûn dikarin li van jî binêrin

Piþtî 30 salan bi 6 pirtûkên kurdî ji girtîgehê derket

Piþtî 30 salan bi 6 pirtûkên kurdî ji...

11 08 2022

TRT2’yê fîlmê ‘Jiyana Hinên Din’ sansur kir

TRT2’yê fîlmê ‘Jiyana Hinên Din’ sansur...

10 08 2022

Mîzahþorekî Salên 1990'î: Mahmûd Lewendî

Mîzahþorekî Salên 1990'î: Mahmûd Lewendî

08 08 2022

Dengbêj Silhedînê Gundê Mîra: “Klam gotin wekî ajotina erebeyê ye”

Dengbêj Silhedînê Gundê Mîra: “Klam...

03 08 2022

Ev jî hene

Pîrozbahiyeke taybet ji bo jinên kurdan

Pîrozbahiyeke taybet ji bo jinên kurdan

08 03 2021

"Çanteyê reþ"

14 07 2014

Mehmed Uzun, çîrokeke dirêj a nivîskariyê: Tarî mîna nivîsê nivîs mîna roniyê

Mehmed Uzun, çîrokeke dirêj a nivîskariyê: Tarî mîna nivîsê nivîs mîna roniyê

13 02 2019

Çima li cîhana modern mirov têne kuþtin?

Çima li cîhana modern mirov têne kuþtin?

21 12 2012

Nameya Laura ya li ser kurmanciyê û dersê em jê derxin

Nameya Laura ya li ser kurmanciyê û dersê em jê derxin

06 10 2009

Nivîsên Nû

Zekî OZMEN

Hemal

Zekî OZMEN

Çorê ARDA

Paradoksa hezkirinê, eþqê û welatperweriyê

Çorê ARDA

Omer Dilsoz

Keprokan çêkin ji þaxêt beranan

Omer Dilsoz

Helîm YÛSIV

Mane tu kurd î, naxwe normal e bavê min

Helîm YÛSIV

Mîrza Ronî

Qurmîcik

Mîrza Ronî

Salname

HERE JOR

Diyarname

  • Derbarê Diyarnameyê de
  • Yên piþtgirî didin Diyarnameyê
  • Agahiyên ji bo nûçeyan
  • Bikaranîna Diyarnameyê
  • Têkilî-Contact-Ýletiþim

Nivîskar

  • Cemil Oguz
  • Helîm YÛSIV
  • Cemîl Andok
  • Çorê ARDA
  • Þêxo Fîlîk
  • Cîhan ROJ
  • Zekî OZMEN
  • Hekîm Sefkan / Tava Heyvê
  • yeqîn h.
  • Kazim Polat
  • Welat Dilken
  • Bedran DERE
  • Omer Dilsoz
  • Mîrza Ronî
  • Krîstîn Ozbey
  • Dilþêr Bêwar
  • Arjen Arî / Agirdank

Beþ

    • Nûçe
    • Nûçeyên Çandî
    • Serbest
    • Hevpeyvîn
    • Berhem
    • Çapemenî
    • Spor
    • Dinya
    • Aborî
    • Foto-Nûçe
    • Xêz
    • Nivîsênkarên Mêvan

 

    • Portreya Mehê
    • Tenduristî
    • Klîba Hefteyê
    • NÎQAÞ
    • Ji Çapemeniya Dinyayê
    • Çend gotin
    • E-pirtuk
    • Spot
    • Deqeya Dawî
    • Covit-19
    • 2019: Hilbijartina Herêmî
    • 2015-sermawez-pusper: Dîsa Hilbijartina Giþtî
  • Facebook
  • Twitter
  • RSS

Copyright © 2005-2022 Diyarname