logo
ad
  • Nûçe
  • Nûçeyên Çandî
  • Serbest
  • Hevpeyvîn
  • Berhem
  • Çapemenî
  • Spor
  • Dinya
  • Aborî
  • Ên Din
    • Portreya Mehê
    • Nivîsênkarên Mêvan
    • Foto-Nûçe
    • Xêz
    • Tenduristî
    • Klîba Hefteyê
    • NÎQAŞ
    • Ji Çapemeniya Dinyayê
    • E-pirtuk
    • Covit-19
    • 2023 Hilbijartin
    • 2019: Hilbijartina Herêmî
    • 2018-06-24: Hilbijartina Giştî û Serokomarî
    • 2014: Hilbijartina Herêmî
    • 2015-sermawez-pusper: Dîsa Hilbijartina Giştî
    • 2011, Hilbijartin
    • 2010, REFERANDÛM
    • 2009, Hilbijartina Herêmî
    • EURO 2016
    • EURO 2020
    • Kûpaya Cîhanê 2010
    • Kûpaya Cîhanê 2014
    • Kûpaya Cîhanê 2018
    • Kûpaya Cîhanê 2022
3 ROJ
  1. Temenek ji bo çand û folklorê xerckir: Ehmed Tekîn
  2. Kurdên Bînboxayê (Memlekê Jêr)
  3. Dosta zimanê kurdî Tove Skutnabb-Kangas mir
  4. Rektorên zanîngehên bajarên kurdan guherîn
  5. Dema hûn vê nûçeyê dixwînin, hûn hinek din dibin feqîr
news-details

Mala Wêjeyê

  • Dîrok: 27/04/2019
  • Beş: Nivîsênkarên Mêvan

Dilawer Zeraq

Heye bo me malek… Loma jî em dikarin ji xwe re bêjin me heye starek. Û em hewlê didin ku di wê stareyê de biafirînin jiyanek; ji bo ku hinek be jî em karibin semaxê bikin li hember derbên ku li ser navê qewimînên kambaxiya jiyanê hey lê didin û hey lê didin… Û pê re jî, ji bo ku em di vê demûçaxa serdestiyê de bibin serdestên jiyana xwe û ji xwe re bibêjin, va ye em jî êdî dikarin binivîsin û bixwînin, em tê dixebitin da ku bibin xwedî maleke rengîntir û berfirehtir; da ku em bi dilekî rihet nav lê bikin û jê re bibêjin ‘mala wêjeyê’…

Baş e, ev mal dê bibe maleke çawa? Gelo dê bibe “Maleke, ya me?” an jî “Maleke, ya xwe?” Yanî, dê takekesiya me, xurtbûna wê, qelsbûna wê, biserêxwebûna wê, bêhawetiya wê, berdîberdanîbûna wê û tiştên dîtir ên di vî barî de, diyar bikin ku mal, ‘maleke, ya xwe’ ye? An jî dê civatbûna me, digelhevbûna me, axa me, çanda me, zimanê me, kelepûra di vî warî de û hemû hêmanên me yên hevpar diyar bikin ku mal, ‘maleke, ya me’ ye.

Helbet, gelek çetin e ku mirov aliyekî ji van her du aliyan hilbijêre û li ser wê tiştan diyar û eşkere bike. Jixwe, ev yek ne hewce ye jî. Ji ber ku têgiha ‘mala wêjeyê’, pêwîstî bi her du aliyan heye. Gelek hêmanên ku di wêjeyê de cî digirin, bi awayekî ji awayan di nav hev de çûne. Êdî her alî ji bo aliyê din hem bivênevê hem jî jênager e. Yanî divê mal hem bibe “maleke, ya me” hem jî bibe “maleke, ya xwe.” Loma jî, me divê em ji bo têgiha ‘mala wêjeyê’ du alî bifikirin. Her çi hizir û raman bi me re çêbû, pêwîst e ku li ser van her du aliyan rûnê. Û her wiha, çendî ku em xwe jê bidin alî, çendî ku em nexwazin, çendî ku em demûçaxa îroyîn de bibêjin, ne hewce ye û qebûl nekin jî, her yek ji nivîskar û afirînerên berhemên wêjeyî, di vê qonaxê de, kêm zêde, ew endam in ku di deqbenda (context) wêjeya nûxwaz de bi rola wêjeyeke avakar radibin.*

W. Wolf, behsa ‘Odeyeke, ya xwe’ dike.** Gava serê pêşîn em vê gotinê dixwînin, em hest bi hestê xwedîtiyê dikin. Pêşî em dibêjin, gelo me odeyek heye ku em tê de disitirin? An jî gelo tenê odeyek heye û em jî hema wisa tê de ne? An jî gelo pêşî odeyek hatiye çêkirin û paşê ew ode bûye ya me? An jî gelo ji bo ku em karibin bêjin, va ez heme, ew ode heye? An jî gelo ji bo ku em karibin di malekê de ‘odeyeke, ya xwe’ ava bikin divê pêşî em hebin? An jî piştî ku ‘odeyeke, ya xwe’ çêdibe em heyî dibin û dibin ‘ya xwe’?…

Helbet, Wolf, bêtir bala me dibe ser şûngeheke taybet (yanî ode) ku di nav şûngeheke giştî de (yanî mal) bi cî dibe. Û dixwaze bêje, mal bi xwe wêje ye; tu wekî mirovekî, -bi taybetî wekî jinekê- di nav wê malê de yî û ji bo ku tu di wê malê de nebî tişteyek, divê tu her û her xwe (ve)ava bikî…

Herçî wêjeya kurdî ye, wê mal heye; xwedî kelepûr û paşxaneyekê ye ku ne kêmî komên xelkê ye û xwedî mirêsdariyeke hêjayî gotinê ye; û têra xwe ode jî hene di wê malê de. Lê belê, ‘ode’yên me yên ku dê malê bikin maleke taybet pir kêm in; loma jî maleke me ya têr tekûz ku odeyên wê her yek li gorî xwe ye û her yek bi serê xwe malê ava dike jî nîn e. Ji ber ku em hê jî xweşikî hay jê nebûne ku hebûna me ya di nava malê de me nake endameke/î malê. Dibe ku em wekî cî û şûngeh, -an tim û tim an jî bo demekê-, di nava wê malê de bin, lê belê heke em nebin heyîneke jê û bi gelek hêmanan ve ne li wir bin, bes em lê dibin mêvan; mêvanên ku parçeyekî ji xwe li malê hiştiye an jî parçeyekî ji xwe li malê, di ciyekî de, bi keys kiriye. Em dikarin mêvaniya bi vî cureyî, wekî ‘mêvaniya ji malê’ bi nav bikin ku ev binavkirin yekser hizira ‘jênebûnê’ jî bi me re çêdike.

Ji ber vê mêvaniyê û jênebûnê, hê jî em nikarin xweşikî di mala wêjeya kurdî de bihewin. Loma jî ev rewşa hanê, bo me nabe kan û bingeha pêşanazbûnê. Carinan em berê xwe didin malên xelkê û ji paceyên wan li xwe dinêrin û em dikin nakin nikarin qayîliya xwe bi xwe bînin, carinan jî em ji paceyên mala xwe li mala xelkê dinêrin; û em xwe mîna ku em li wir û endamê wan malên xelkê bin, qebûl dikin û ji wir li xwe dinêrin; nav li xwe dikin û biryaran bo xwe datînin. Û ev nav û biryar, her ku dibin ên me, me ji têgiha Wolf afirandî dûr dikin û sînorên ji ‘ezîtiyê’ pêkhatî, -ku em ê tu carî nexwazin xera bikin-, li dora me çêdikin. Û em dikin nakin, ne em dikarin di malên xelkê de bihewin ne jî dikarin di mala xwe de bisitirin.

Divêtiyeke bivênevê ye ku em ‘maleke, ya xwe’ û ‘odeyeke, ya xwe’ ava bikin da ku bi awayekî ne hewce, pêwîstiya me bi mal û paceyên xelkê çênebe. Ji bo vê jî, hewce ye em ji peyt û diyarkirinên Wolf fam bikin ku; ji bo kurdî, têgiha ‘mala wêjeyê’, amaje bi şûngeheke giştî dike. Û têgiha ‘mala wêjeyê’, bi tena serê xwe, zêde ne kartêker e. Loma jî, digel hebûna ‘mala wêjeyê’ ku ‘maleke, ya me’ ava dike, divê her yek odeyek me jî hebe; û bibe ‘odeyeke, ya xwe.’

* deqbend: Ji ber ku peyva çarçove, carinan di biwara têgihbariyê de têr nake, min ev peyv ji bo wateya ‘context’ê ava kir û di pirtûka xwe ya Rajena Kurdî de jî bi kar anî.

** Wolf, W. Kendine Ait Bir Oda (Odeyeke, ya xwe-A Room of One’s Own), İletişim Yayinlari.


Parve Bike

Youtube Me

Nizamettin Arîç

news

Em Hatin

news

Aytenxan: "Şevbuhêrk û Şîrînahî"

news

Omer Dilsoz: Bo demê

news

Qeza...

news

Mîrza Ronî: Şevger Çolo û Provakasyonên wî!

news

Helîm Yûsiv: Piştî 34 salan Mihemed Şêxo

news

Êrîşa li lîstikvanên Amed Sporê... 05.03.2023...

news

Di dema erdhejê de ger hûn erebeyê diajon...

news

Di dema erdhejê de ger hûn li derve bin...

news

Di dema erdhejê de ger hûn li hundir bin...

news

'Bêrîvanê' / Mihemedê Nenyasî

news

Zara Mihemedi hat berdan

news

Goristana Semsûrê dilan dişewitîne…

news

06.02.2023, navenda Semsûrê...

news

Gername: Welatê Baskê

news

Hemal

news

Gername: Geştiyariyeke Behdînan

news

PEŞKÊN ŞEVÊ I

news

Peşkên Şevê II

news
Nivîsênkarên Mêvan - Nivîsên Dawî
news
  • 01 01 2023

Hêzên Pêşmerge dê bibin yek?

news
  • 20 12 2022

Metnên ewilî yên kirmanckî

news
  • 08 12 2022

Serpêhatiyên Melê Meşûr

news
  • 24 11 2022

Mala Lîstikê ava

news
  • 10 11 2022

Kurd û perwerdehî

news
  • 17 10 2022

Saqoyê Mehmed Uzun û romana kurdî

Nivîsên Nû
news

Rêya avakirina xwebûna kurdan

  • Mîrza Ronî
news

Çi bi 7 mîlyon ciwanî hat?

  • Cemil Oguz
news

“Hukumet Konagî”ya Colemêrgê

  • Omer Dilsoz
news

'Kurdcîtiyê neke'

  • Dilşêr Bêwar
news

Hevala min, jin û hezkirin

  • Aytenxan
news

Xewn û sûret*

  • Welat Dilken
news

"Swêd Swêda jinan e"

  • Aynur Aras
news

Kesayetên Şîzoîd û Dinyaya Derveyîn

  • Çorê ARDA
Ev jî hene
ad

Kongreya Amed Sporê ji ber vîrusê hat bipaşxistin

ad

Bajarê bê mekan wêjevanê bê bajar

ad

Li Bazîdê Xanî û Seîdê Kurdî hatin nîqaşkirin

ad

‘Cegerxwîn, ji bo kurd statuyê bi dest bixin xebitî’

ad

Heyeta CHP'ê çû Kobanî

ad

Jiyaneke din mimkûn e!

Kategorî
  • Nûçe
  • Nûçeyên Çandî
  • Serbest
  • Hevpeyvîn
  • Berhem
  • Çapemenî
  • Spor
  • Dinya
  • Aborî
  • Foto-Nûçe
  • Xêz
  • Nivîsênkarên Mêvan
3 Roj
news

Temenek ji bo çand û folklorê xerckir: Ehmed Tekîn

  • 06 06 2023
news

Kurdên Bînboxayê (Memlekê Jêr)

  • 07 06 2023
news

Dosta zimanê kurdî Tove Skutnabb-Kangas mir

  • 06 06 2023
news

Rektorên zanîngehên bajarên kurdan guherîn

  • 06 06 2023

Diyarname

  • Derbarê Diyarnameyê de
  • Têkilî / Contact / İletişim

Nivîskar

  • Aynur Aras
  • Aytenxan
  • Bedran DERE
  • Cemil Oguz
  • Cemîl Andok
  • Cîhan ROJ
  • Çorê ARDA
  • Dilşêr Bêwar
  • Helîm YÛSIV
  • Kazim Polat
  • Mîrza Ronî
  • Omer Dilsoz
  • Welat Dilken
  • Zekî OZMEN

Beş

    • Nûçe
    • Nûçeyên Çandî
    • Serbest
    • Hevpeyvîn
    • Berhem
    • Çapemenî
    • Spor
    • Dinya
    • Aborî
    • Foto-Nûçe
    • Xêz
    • Nivîsênkarên Mêvan
    • Xêz
    • Tenduristî
    • Klîba Hefteyê
    • NÎQAŞ
    • Ji Çapemeniya Dinyayê
    • E-pirtuk
    • Covit-19
    • 2023 Hilbijartin
    • 2019: Hilbijartina Herêmî
    • 2014: Hilbijartina Herêmî
    • 2015-sermawez-pusper: Dîsa Hilbijartina Giştî
    • 2011, Hilbijartin

Copyright © 2005-2023 Diyarname