logo
ad
  • Nûçe
  • Nûçeyên Çandî
  • Serbest
  • Hevpeyvîn
  • Berhem
  • Çapemenî
  • Spor
  • Dinya
  • Aborî
  • Ên Din
    • Portreya Mehê
    • Nivîsênkarên Mêvan
    • Foto-Nûçe
    • Xêz
    • Tenduristî
    • Klîba Hefteyê
    • NÎQAŞ
    • Ji Çapemeniya Dinyayê
    • E-pirtuk
    • Covit-19
    • 2023 Hilbijartin
    • 2019: Hilbijartina Herêmî
    • 2018-06-24: Hilbijartina Giştî û Serokomarî
    • 2014: Hilbijartina Herêmî
    • 2015-sermawez-pusper: Dîsa Hilbijartina Giştî
    • 2011, Hilbijartin
    • 2010, REFERANDÛM
    • 2009, Hilbijartina Herêmî
    • EURO 2016
    • EURO 2020
    • Kûpaya Cîhanê 2010
    • Kûpaya Cîhanê 2014
    • Kûpaya Cîhanê 2018
    • Kûpaya Cîhanê 2022
3 ROJ
  1. (Blog): Agahiyên li ser hilbijartinê...
  2. Li Cannesê xelat hatin belavkirin: Merve Dizdar xelat girt
  3. Amed Sporê dawî li peywira teknîk dîrektorê xwe Akan anî
  4. Du karîkatur...
  5. 'Navnîşan' li ÎFSAK'ê jî hat xelatkirin
news-details

Trêna Reşo!

  • Dîrok: 20/03/2019
  • Beş: Nivîsênkarên Mêvan

Azîz Ogur

Di jiyana gundewarî de bi taybetî zivistanan, beranberî derfetên kêm ên tevgera jiyanî û hilberînê, civak di nava xwe de gelekî aktîf e.

Dîwan, civat vediguherin meydana çalakiyên cur bi cur. Dîwanên dengbêjan, lîstikên odeyan, şano, qerf, henek, vegotina çîrok û serpêhatiyan, devavêtin hin ji aktîvîteyên zivistanê ne. Di van dîwan û civatan de kes, malbat, gund an eşîr, heta axa dibûn mijara guftûgoyan. Hin navlêkirin an lexabên li wan hatine kirin, tevî çend nifş derbas bûne jî li ser wan mane. Li gundê me, “mala kermiriyan”, “mala şepirze”, “mala gurî”, “mala mahciran”, “mala pelê” hebûn.

Piraniya biwêjên herêmî jî di diyalog, sohbet an gengeşiya jiyana rojane ya gund an herêman de afirî ne. Hostayên peyvê heger kesek an malbatek dane ber çavê xwe, xilasî ji destên wan tune ye. Lexaba xwestin, navê xwestin wê li wan bikin û biwêja ku bixwazin di ser wan re biafirînin wê biafirînin û di civakê de jî bidin qebûlkirin.

Heger muxatebê vê yekê bêdeng bimîne, an bikene û derbas bibe, dibe ku ji wî navî rizgar bibe. Lê belê heger muxatebê mijarê ji ber vê hewldanê bêzar bibe, hêrs bibe yanî qebûl neke û li ber xwe bide, wê demê şansê wî namîne. Ji ber ku kesên xwestin wî nav-lexabê an biwêjê biafirîne, vê carê bi kêfxweşiyeke zêtedir hewldanên xwe didomîne. Heta ku kesê behsa wî tê kirin jî rewş, nav an kirasê lê hatiye fesilandin, qebûl bike, ev hewldan didome. Li gundan piraniya malbatan bi lexaba kesek ji mezinên wan, bi navlêkirina ji ber rewşeke wî ya taybet an biwêjek ji gotinên wî afirandine, ferz kirine, tên nasîn. Ji bo biwêjên herêmî jî dixwazim çend mînakan bidim.

Hewara Girberaz

Li herêma Nisêbînê bi taybetî li çend gundên derdora di navbera Nisêbîn û Hezexê de navdar e. Ji bo tinazpêkirin an biçûkxistinê tê bikaranîn. Wekî tê zanîn ‘hawar’ tê wataya alîkariya lezgîn a demên şerê giran an kerasetên mezin. Dema şer diqewimî, mirovan radihişt çekên xwe û diçûn alîkariya xizm, dost an hevalbendên xwe. Navê vê tevgerê jî ‘hawar’ an ‘çûyîna hawarê” ye. Lewma tevgereke qels, an hewldana kesekî ne xwedî taybetmendiyên rakirina bar be “hewara girberaz” tê bibîrxistin. Dirêjahiya wê jî wisa ye: Hewara Girberaz kişiya, kişiya, kişiya; Hisik û du se.”

Dîsa li gundekî Midyadê ji bo kesê dikare, lê bi xwe re nabîne bi karekî rabe, dibêjin “De rabe Cehfo”. Li gorî serpêhatiya li vî gundî, Cehfo kurekî 11-12 salî ye û li meydana gund rûniştiye. Gava çav bi garana gund dike dike hewar, “Gundîno, xeberê bidin diya min bibêjin, wî garana gund tê, Cehfoyê te li meydana gund rûniştiye, were bi hewara wî ve, yan na wê di bin lingê dewar de bimîne.” Hingê xelkê jê re gotiye, De rabe Cehfo. Li wir nesekiniye û îro jî li wan deveran ji bo kesên bixwerenedîtî dibêjin, de rabe Cehfo.

Ma bû trêna Reşo

Li herêma Gimgimê ev biwêjeke navdar e. Ji heval û dostên Gimgimî gelek caran min li versiyonên çîroka biwêja, “Trêna Reşo” guhdarî kiriye. Dema li herêmê mirovek tiştekî gelekî mubalexa bike, derewê bike, yekser refleksa, “Çawa çêbû! Ma bû trêna Reşo” tê nîşandan.

Çîroka biwêja, “Trêna Reşo” balkêş e.

Reşo yê ji Gimgibê mîna karker tê Almanyayê û li bajarê Eyaleta Westfalya Bakûrê Renê li Wuppertalê bi cîh dibe. Bajar li her dû aliyê çemê Wupper ê ku baskekî çemê Renê ye, hatiye avakirin. Di sala 1901’ê de xeteke trênê ya daliqandî (Schwaebebahn) hatiye avakirin. Trên a daliqandî 8 metroyan ji erdê, 12 metroyan ji çemî bilindtir e. Li seranserê bajêr di ser çem re mesefeya 13.3 Km’yan diçe û tê. Ji bo tûristan balkêş e ji ber ku ji jor ve mirov dikare li bajêr temaşe bike. Her wiha di sivikirina barê trafîka bajêr de jî roleke wê ya girîng heye.

Reşo ku demekê li Wuppertalê dixebite, dema vedigerê gundê xwe qala trêna daliqandî dike. Dibêje bi sedan mirov lê siwar dibin, tekerê wê li jor in, trên serjêr e û li hewa di ser çem re diçe…

Ev gotinên belengazê Reşo dibin sedem ku navê wî bi derewvanî derkeve. Ji wê rojê vê dema tiştek were mubalexe kirin, derewek bê kirin yekser biwêja, “Mîratê! Ma bû trêna Reşo” tê gotin.

Piştî bi dehên salan bi dehan malbatên Gimgimî li Wuppertalê bi cîh bûn û rojane li trêna daliqandî siwar dibin lê navê xirab ê Reşo li ser nehate guhertin.

Heta tê gotin ku Reşo kesekî ji gundê nêz ê li Wuppertalê xebitiye, vexwendiye mala xwe, ziyafeteke mezin dide, gundiyan tevan vedixwîne. Paşê ji kesê ku li Wuppertalê maye dixwaze qala trêna daliqandî bike da piştrast bibe ku ne derewvan e.

Lê belê ew kes dibêje Reşo li Wuppertalê trênê li ser erdê, rêyên hesinî hebûn wekî din haya wî ji tiştekî din ku tê bîra wî tune ye.

Piştî civat belav dibe, Reşo bi dilekî kul ji hevalê xwe dipirse, ka çima piştgiriya wî nekir. Ew jî dibêje; “Rast e, ez bi dehan caran li wê trênê siwar bûme. Lê Reşo gundî yeman in, jixwe nav li te kirine, bi Xwedê tu çi bikî ev nav ma li ser te, çi heqê te li min heye ku min jî bikin şahid, duvik an şirîkê derewa te.”

20.03.2019, Yenî Ozgur Polîtîka

Parve Bike

Youtube Me

Nizamettin Arîç

news

Em Hatin

news

Aytenxan: "Şevbuhêrk û Şîrînahî"

news

Omer Dilsoz: Bo demê

news

Qeza...

news

Mîrza Ronî: Şevger Çolo û Provakasyonên wî!

news

Helîm Yûsiv: Piştî 34 salan Mihemed Şêxo

news

Êrîşa li lîstikvanên Amed Sporê... 05.03.2023...

news

Di dema erdhejê de ger hûn erebeyê diajon...

news

Di dema erdhejê de ger hûn li derve bin...

news

Di dema erdhejê de ger hûn li hundir bin...

news

'Bêrîvanê' / Mihemedê Nenyasî

news

Zara Mihemedi hat berdan

news

Goristana Semsûrê dilan dişewitîne…

news

06.02.2023, navenda Semsûrê...

news

Gername: Welatê Baskê

news

Hemal

news

Gername: Geştiyariyeke Behdînan

news

PEŞKÊN ŞEVÊ I

news

Peşkên Şevê II

news
Nivîsênkarên Mêvan - Nivîsên Dawî
news
  • 01 01 2023

Hêzên Pêşmerge dê bibin yek?

news
  • 20 12 2022

Metnên ewilî yên kirmanckî

news
  • 08 12 2022

Serpêhatiyên Melê Meşûr

news
  • 24 11 2022

Mala Lîstikê ava

news
  • 10 11 2022

Kurd û perwerdehî

news
  • 17 10 2022

Saqoyê Mehmed Uzun û romana kurdî

Nivîsên Nû
news

Kurdî go beşkê serê lingan vinderê?

  • Cemîl Andok
news

“Hukumet Konagî”ya Colemêrgê

  • Omer Dilsoz
news

'Kurdcîtiyê neke'

  • Dilşêr Bêwar
news

Pênûsa Gêj û Encamên Hilbijartinê

  • Mîrza Ronî
news

Hevala min, jin û hezkirin

  • Aytenxan
news

Xewn û sûret*

  • Welat Dilken
news

"Swêd Swêda jinan e"

  • Aynur Aras
news

Kesayetên Şîzoîd û Dinyaya Derveyîn

  • Çorê ARDA
news

Ji bo weşanên kurdan çend gotin

  • Cemil Oguz
Ev jî hene
ad

Ji du baskan êrîşên Kobanî kirine

ad

Farhadî bû Serokê Festîvala Saraybosnayê

ad

Festîvala kurdan nîşandayîna fîlmê bi kurdî betal kir

ad

FIFA wê prezervatif belav bike

ad

Li Milanoyê teqîn

ad

Rewşembîr û rêxistinên Başûr piştgirî dan Beşikçî

Kategorî
  • Nûçe
  • Nûçeyên Çandî
  • Serbest
  • Hevpeyvîn
  • Berhem
  • Çapemenî
  • Spor
  • Dinya
  • Aborî
  • Foto-Nûçe
  • Xêz
  • Nivîsênkarên Mêvan
3 Roj
news

(Blog): Agahiyên li ser hilbijartinê...

  • 28 05 2023
news

Li Cannesê xelat hatin belavkirin: Merve Dizdar xelat girt

  • 27 05 2023
news

Amed Sporê dawî li peywira teknîk dîrektorê xwe Akan anî

  • 27 05 2023
news

Du karîkatur...

  • 27 05 2023

Diyarname

  • Derbarê Diyarnameyê de
  • Têkilî / Contact / İletişim

Nivîskar

  • Aynur Aras
  • Aytenxan
  • Bedran DERE
  • Cemil Oguz
  • Cemîl Andok
  • Cîhan ROJ
  • Çorê ARDA
  • Dilşêr Bêwar
  • Helîm YÛSIV
  • Kazim Polat
  • Mîrza Ronî
  • Omer Dilsoz
  • Welat Dilken
  • Zekî OZMEN

Beş

    • Nûçe
    • Nûçeyên Çandî
    • Serbest
    • Hevpeyvîn
    • Berhem
    • Çapemenî
    • Spor
    • Dinya
    • Aborî
    • Foto-Nûçe
    • Xêz
    • Nivîsênkarên Mêvan
    • Xêz
    • Tenduristî
    • Klîba Hefteyê
    • NÎQAŞ
    • Ji Çapemeniya Dinyayê
    • E-pirtuk
    • Covit-19
    • 2023 Hilbijartin
    • 2019: Hilbijartina Herêmî
    • 2014: Hilbijartina Herêmî
    • 2015-sermawez-pusper: Dîsa Hilbijartina Giştî
    • 2011, Hilbijartin

Copyright © 2005-2023 Diyarname