• Nûçe
  • Nûçeyên Çandî
  • Serbest
  • Hevpeyvîn
  • Berhem
  • Çapemenî
  • Spor
  • Dinya
  • Ên Din
    • Aborî
    • Portreya Mehê
    • Nivîsênkarên Mêvan
    • Foto-Nûçe
    • Xêz
    • Tenduristî
    • Klîba Hefteyê
    • NÎQAÞ
    • Ji Çapemeniya Dinyayê
    • E-pirtuk
    • Covit-19
    • 2019: Hilbijartina Herêmî
    • 2018-06-24: Hilbijartina Giþtî û Serokomarî
    • 2014: Hilbijartina Herêmî
    • 2015-sermawez-pusper: Dîsa Hilbijartina Giþtî
    • 2011, Hilbijartin
    • 2010, REFERANDÛM
    • 2009, Hilbijartina Herêmî
    • EURO 2016
    • EURO 2020
    • Kûpaya Cîhanê 2010
    • Kûpaya Cîhanê 2014
    • Kûpaya Cîhanê 2018
    • Kûpaya Cîhanê 2022
  • Rûpela Pêþî
  • Nivîsênkarên Mêvan

Hasta la vîctorîa sîmpre!

Dîrok : 30 09 2017 | Beþ :

Nivîsênkarên Mêvan

YEKO ARDIL

Di salên 1930'yî de ew welatê li navenda Ewropayê, bi gotina: Îro, welat li pêþ Madrîdê ye, di rojeva cîhanê de bû. Ji çar aliyên dinê, mirovên xwedî baweriya azadiyê, diherikîn wê derê û li dijî serdestiya monarþîk û dîktatoriyê têdikoþiyan. Di encamê de mixabin dîktator bi ser ket û yekîneyên îdealîst ên xewna þoreþê didîtin jî vegeriyan welatên xwe. Spanya careke din di rojeva cîhanê de ye, vê gavê dîsa di destê jineke ciwan de pankartek heye, li ser jî Katalonya; dewleta nû ya Ewropayê, nivîsandiye. Niha diruþma þoreþgerê navdar û fermandarê herdemî yê soreþên cîhanê Ernesto ya wekî, Hasta la vîctorîa simpre! (Heta serkeftinê dîsa û dîsa!) li Katalonya û li deverên cuda yên Spanyayê li dar e. Heftêya bihurî ev daxwaza gelê katalanî ji aliyê hikumeta spanî ve derqanûnî hat dîtin û polîsên dewletê avêtin ser daîreyên fermî yên katalanan. Di encamê de gelek kes hatin binçavkirin û bi qasî deh mîlyon kaxedên denganê jî hatin desteserkirin.
Spanya li navenda Ewropayê dewleteke pirrçandî û endamê Yekîtiya Ewropayê ye. Piþtî ku dîktator Franko di sala 1975'an de mir, ew jî derbasî nav pergala demokrasiya ewropî bûn. Piþtre jî êdî Spanya ne bi kiryarên dîktatoran, lê bi lîstika gogê û bi gayên xwe, di rojeva cîhanê de cihê xwe girt. Her çiqas herêma Baskê û þerê ETA'yê ji bo azadiya wê derê dem bi dem serê rêveberên spanî êþandibe jî ya zêde darîçav tîma Barcelona û Madrîdê û wisa jî serketinên tîma neteweyî ya welêt bû.
Di nav rastiya îro ya cîhanê de ku gelek welat xweziya xwe bi endametiya yekîtiya parzemîna Ewropayê û rêxistina wê ya aborî û sîyasî tînin, çi dibe sedem ku katalanî doza veqetînê ji dewleta Spanyayê dikin?
Ji bo vê jî divê mirov destpêkê li rewþa giþtî ya vî welatê navdar binêre. Katalonya di nav aboriya Spanyayê de xwedî cihekî girîng e. Ji %25'ê tevahiya hilberînên welêt ji Katalonyayê tê bidestxistin. Ev rêje jî dide nîþan ku herêm di nav erdnîgara Spanyayê de xwedî çi ristê ye.
Li Katalonyaya ku xwedî 7-8 mîlyon nifûs e û ji gelek welatên YE'yê jî mezintir e, karsaziya taybetî bipêþketî ye. Di heman demê de bazara herî girîng a welêt jî pêk tîne. Ligel hilberîn û dahatên endustriyê, ji aliyê fînansê ve jî xwedî cihekî girîng e. Ji 46 bankeyên li Spanyayê 10 ji wan yên katalanan in.
Wekî tê zanîn turîzm ango geþtîyarî jî di aboriya wan de çavkaniyeke mezin a dahatê ye. Ji % 30'ê dahata tevahiya welêt di destê katalanan de ye.
Di encamê de gava mirov bala xwe dide, li navenda nelihevkirin û pevçûnan xala herî girîng jî aborî ye. Lewre dewleta navendî pir hindik dide û zêde distîne.
Katalonya cara ewil di sala 1932'yan de statuya otonomiyê bi dest xistiye, lê ev maf di þerê navxweyî yê Spanyayê de ji aliyê Franko ve ji destê wan hat girtin. Sala 1979'an statuya duyemîn di encama referadûmekê de hatiye qebûlkirin. Sala 2006'an careke din referandûm tê lidarxistin û selahiyeta ku sala 1979'an hat naskirin tê berfirehkirin. Spanya ji 17 herêmên otonom pêk hatiye. Di wan rêveberiyan de pîvanên destnîþankirî jî li gorî yên welatên ewropî ne. Mirov dikare bibêje ku di vî warî de nakokî nîn in, eger hebin jî ev ne sedem in ku gel yan jî herêmek daxwaza veqetînê ji dewleta navendî bike. Niha li Katalonyayê parlamena xweser, serok û hikumet heye. Statuya otonomiyê mafê xwe birêvebirina serbixwe û yan jî bi hikumeta navendî ve dide herêmê. Her wisa Katalonya di nav xwe de jî ji çar herêman pêkhatî ye. Ew der jî ji þaredariyên xweser pêkhatî ne û ligel wan 949 þaredariyên herêmê jî di nav xwe de di asta otonom de xwe bi rê ve dibin.
Ji hikumeta Spanyayê cuda sirûd û ala wê heye. Li wir bi zimanê katalanî, spanî û aranî tê axaftin û ev ziman mîsogerkirî ne. Bi zimanê wan her cure weþan û perwerde tê kirin. Hêza asayîþê ya polîs û wekî din jî ji katalanan pêkhatî ye. Ango mirov dikare bibêje her tiþta ku miletek bixwaze, ê wan heye. Lê dîsa jî serê xwe û yê Spanyayê diêþînin û dibêjin serxwebûn!
Ka em binêrin, gelo wê dewleteke din li yên heyî zêde bibe yan jî gelo serdestên ewropî dîsa wê qedera katalanan diyar bikin? Heta roja yekþemê…
30.09.2017, Yenî Ozgur Polîtîka

Hûn dikarin li van jî binêrin

Hêzên Pêþmerge dê bibin yek?

Hêzên Pêþmerge dê bibin yek?

01 01 2023

Metnên ewilî yên kirmanckî

Metnên ewilî yên kirmanckî

20 12 2022

Serpêhatiyên Melê Meþûr

Serpêhatiyên Melê Meþûr

08 12 2022

Mala Lîstikê ava

Mala Lîstikê ava

24 11 2022

Ev jî hene

 Serkeftina xeta sêyemîn

Serkeftina xeta sêyemîn

26 01 2016

Dîmenek û çend pirs?

Dîmenek û çend pirs?

02 07 2014

Tehtîlê dibistanan û Tirkîya

Tehtîlê dibistanan û Tirkîya

26 06 2017

Majîdî û qelbên þikestî!

Majîdî û qelbên þikestî!

25 11 2016

Salname û nasname

Salname û nasname

05 01 2017

Nivîsên Nû

Çorê ARDA

Romana nûjen an jî kevneþopîn?

Çorê ARDA

Çorê ARDA

Anatomiya Fermana Dîtiran

Çorê ARDA

Cemîl Andok

Kovarê kirmanckî

Cemîl Andok

Çorê ARDA

KORERÊYA VEBÊJ

Çorê ARDA

Omer Dilsoz

Gelo ev “bêqewlê” li kî derê ye?

Omer Dilsoz

Salname

HERE JOR

Diyarname

  • Derbarê Diyarnameyê de
  • Yên piþtgirî didin Diyarnameyê
  • Agahiyên ji bo nûçeyan
  • Bikaranîna Diyarnameyê
  • Têkilî-Contact-Ýletiþim

Nivîskar

  • Cemil Oguz
  • Helîm YÛSIV
  • Cemîl Andok
  • Çorê ARDA
  • Þêxo Fîlîk
  • Cîhan ROJ
  • Zekî OZMEN
  • Hekîm Sefkan / Tava Heyvê
  • yeqîn h.
  • Kazim Polat
  • Welat Dilken
  • Rifat Arya/ Mesîla Dil
  • Mîrza Ronî
  • Bedran DERE
  • Omer Dilsoz
  • Krîstîn Ozbey
  • Dilþêr Bêwar
  • Arjen Arî / Agirdank

Beþ

    • Nûçe
    • Nûçeyên Çandî
    • Serbest
    • Hevpeyvîn
    • Berhem
    • Çapemenî
    • Spor
    • Dinya
    • Aborî
    • Foto-Nûçe
    • Xêz
    • Nivîsênkarên Mêvan

 

    • Xêz
    • Tenduristî
    • Klîba Hefteyê
    • NÎQAÞ
    • Ji Çapemeniya Dinyayê
    • E-pirtuk
    • Covit-19
    • 2019: Hilbijartina Herêmî
    • 2014: Hilbijartina Herêmî
    • 2015-sermawez-pusper: Dîsa Hilbijartina Giþtî
    • 2011, Hilbijartin
    • 2018-06-24: Hilbijartina Giþtî û Serokomarî
  • Facebook
  • Twitter
  • RSS

Copyright © 2005-2023 Diyarname