• Nûçe
  • Nûçeyên Çandî
  • Serbest
  • Hevpeyvîn
  • Berhem
  • Çapemenî
  • Spor
  • Dinya
  • Ên Din
    • Aborî
    • Nivîsênkarên Mêvan
    • Portreya Mehê
    • Foto-Nûçe
    • Xêz
    • Tenduristî
    • Klîba Hefteyê
    • NÎQAÞ
    • Ji Çapemeniya Dinyayê
    • Çend gotin
    • E-pirtuk
    • Spot
    • Deqeya Dawî
    • Covit-19
    • 2019: Hilbijartina Herêmî
    • 2015-sermawez-pusper: Dîsa Hilbijartina Giþtî
    • 2014: Hilbijartina Herêmî
    • 2018-06-24: Hilbijartina Giþtî û Serokomarî
    • 2011, Hilbijartin
    • 2010, REFERANDÛM
    • 2009, Hilbijartina Herêmî
    • EURO 2016
    • EURO 2020
    • Kûpaya Cîhanê 2010
    • Kûpaya Cîhanê 2014
    • Kûpaya Cîhanê 2018
    • Kûpaya Cîhanê 2022
  • Rûpela Pêþî
  • Nivîsênkarên Mêvan

Hasta la vîctorîa sîmpre!

Dîrok : 30 09 2017 | Beþ :

Nivîsênkarên Mêvan

YEKO ARDIL

Di salên 1930'yî de ew welatê li navenda Ewropayê, bi gotina: Îro, welat li pêþ Madrîdê ye, di rojeva cîhanê de bû. Ji çar aliyên dinê, mirovên xwedî baweriya azadiyê, diherikîn wê derê û li dijî serdestiya monarþîk û dîktatoriyê têdikoþiyan. Di encamê de mixabin dîktator bi ser ket û yekîneyên îdealîst ên xewna þoreþê didîtin jî vegeriyan welatên xwe. Spanya careke din di rojeva cîhanê de ye, vê gavê dîsa di destê jineke ciwan de pankartek heye, li ser jî Katalonya; dewleta nû ya Ewropayê, nivîsandiye. Niha diruþma þoreþgerê navdar û fermandarê herdemî yê soreþên cîhanê Ernesto ya wekî, Hasta la vîctorîa simpre! (Heta serkeftinê dîsa û dîsa!) li Katalonya û li deverên cuda yên Spanyayê li dar e. Heftêya bihurî ev daxwaza gelê katalanî ji aliyê hikumeta spanî ve derqanûnî hat dîtin û polîsên dewletê avêtin ser daîreyên fermî yên katalanan. Di encamê de gelek kes hatin binçavkirin û bi qasî deh mîlyon kaxedên denganê jî hatin desteserkirin.
Spanya li navenda Ewropayê dewleteke pirrçandî û endamê Yekîtiya Ewropayê ye. Piþtî ku dîktator Franko di sala 1975'an de mir, ew jî derbasî nav pergala demokrasiya ewropî bûn. Piþtre jî êdî Spanya ne bi kiryarên dîktatoran, lê bi lîstika gogê û bi gayên xwe, di rojeva cîhanê de cihê xwe girt. Her çiqas herêma Baskê û þerê ETA'yê ji bo azadiya wê derê dem bi dem serê rêveberên spanî êþandibe jî ya zêde darîçav tîma Barcelona û Madrîdê û wisa jî serketinên tîma neteweyî ya welêt bû.
Di nav rastiya îro ya cîhanê de ku gelek welat xweziya xwe bi endametiya yekîtiya parzemîna Ewropayê û rêxistina wê ya aborî û sîyasî tînin, çi dibe sedem ku katalanî doza veqetînê ji dewleta Spanyayê dikin?
Ji bo vê jî divê mirov destpêkê li rewþa giþtî ya vî welatê navdar binêre. Katalonya di nav aboriya Spanyayê de xwedî cihekî girîng e. Ji %25'ê tevahiya hilberînên welêt ji Katalonyayê tê bidestxistin. Ev rêje jî dide nîþan ku herêm di nav erdnîgara Spanyayê de xwedî çi ristê ye.
Li Katalonyaya ku xwedî 7-8 mîlyon nifûs e û ji gelek welatên YE'yê jî mezintir e, karsaziya taybetî bipêþketî ye. Di heman demê de bazara herî girîng a welêt jî pêk tîne. Ligel hilberîn û dahatên endustriyê, ji aliyê fînansê ve jî xwedî cihekî girîng e. Ji 46 bankeyên li Spanyayê 10 ji wan yên katalanan in.
Wekî tê zanîn turîzm ango geþtîyarî jî di aboriya wan de çavkaniyeke mezin a dahatê ye. Ji % 30'ê dahata tevahiya welêt di destê katalanan de ye.
Di encamê de gava mirov bala xwe dide, li navenda nelihevkirin û pevçûnan xala herî girîng jî aborî ye. Lewre dewleta navendî pir hindik dide û zêde distîne.
Katalonya cara ewil di sala 1932'yan de statuya otonomiyê bi dest xistiye, lê ev maf di þerê navxweyî yê Spanyayê de ji aliyê Franko ve ji destê wan hat girtin. Sala 1979'an statuya duyemîn di encama referadûmekê de hatiye qebûlkirin. Sala 2006'an careke din referandûm tê lidarxistin û selahiyeta ku sala 1979'an hat naskirin tê berfirehkirin. Spanya ji 17 herêmên otonom pêk hatiye. Di wan rêveberiyan de pîvanên destnîþankirî jî li gorî yên welatên ewropî ne. Mirov dikare bibêje ku di vî warî de nakokî nîn in, eger hebin jî ev ne sedem in ku gel yan jî herêmek daxwaza veqetînê ji dewleta navendî bike. Niha li Katalonyayê parlamena xweser, serok û hikumet heye. Statuya otonomiyê mafê xwe birêvebirina serbixwe û yan jî bi hikumeta navendî ve dide herêmê. Her wisa Katalonya di nav xwe de jî ji çar herêman pêkhatî ye. Ew der jî ji þaredariyên xweser pêkhatî ne û ligel wan 949 þaredariyên herêmê jî di nav xwe de di asta otonom de xwe bi rê ve dibin.
Ji hikumeta Spanyayê cuda sirûd û ala wê heye. Li wir bi zimanê katalanî, spanî û aranî tê axaftin û ev ziman mîsogerkirî ne. Bi zimanê wan her cure weþan û perwerde tê kirin. Hêza asayîþê ya polîs û wekî din jî ji katalanan pêkhatî ye. Ango mirov dikare bibêje her tiþta ku miletek bixwaze, ê wan heye. Lê dîsa jî serê xwe û yê Spanyayê diêþînin û dibêjin serxwebûn!
Ka em binêrin, gelo wê dewleteke din li yên heyî zêde bibe yan jî gelo serdestên ewropî dîsa wê qedera katalanan diyar bikin? Heta roja yekþemê…
30.09.2017, Yenî Ozgur Polîtîka

Hûn dikarin li van jî binêrin

Hela tu li vê tesadufê!

Hela tu li vê tesadufê!

07 08 2022

Hukmên îdeolojîk û Zembîlfiroþ

Hukmên îdeolojîk û Zembîlfiroþ

04 08 2022

Hunermed Asala Nasrî û strana ‘Ez kevok im’

Hunermed Asala Nasrî û strana ‘Ez kevok...

28 07 2022

Dîroka bêlêkolîn

Dîroka bêlêkolîn

21 07 2022

Ev jî hene

Samî Tan li ser Kadri Yildirim û Zanîngeha Artûklûyê nivîsî

Samî Tan li ser Kadri Yildirim û Zanîngeha Artûklûyê nivîsî

23 11 2014

Kurdistana Baþûr ji xortan vala dibe

Kurdistana Baþûr ji xortan vala dibe

15 10 2020

Pêncî Romanên Kurdî

Pêncî Romanên Kurdî

09 11 2016

Xalê Mihemed

Xalê Mihemed

18 01 2017

Bi her zimanî, ji bo zarok û dê û bavan

Bi her zimanî, ji bo zarok û dê û bavan

27 10 2016

Nivîsên Nû

Zekî OZMEN

Hemal

Zekî OZMEN

Çorê ARDA

Paradoksa hezkirinê, eþqê û welatperweriyê

Çorê ARDA

Omer Dilsoz

Keprokan çêkin ji þaxêt beranan

Omer Dilsoz

Helîm YÛSIV

Mane tu kurd î, naxwe normal e bavê min

Helîm YÛSIV

Mîrza Ronî

Qurmîcik

Mîrza Ronî

Salname

HERE JOR

Diyarname

  • Derbarê Diyarnameyê de
  • Yên piþtgirî didin Diyarnameyê
  • Agahiyên ji bo nûçeyan
  • Bikaranîna Diyarnameyê
  • Têkilî-Contact-Ýletiþim

Nivîskar

  • Cemil Oguz
  • Helîm YÛSIV
  • Cemîl Andok
  • Çorê ARDA
  • Þêxo Fîlîk
  • Cîhan ROJ
  • Zekî OZMEN
  • Hekîm Sefkan / Tava Heyvê
  • yeqîn h.
  • Kazim Polat
  • Welat Dilken
  • Bedran DERE
  • Omer Dilsoz
  • Mîrza Ronî
  • Krîstîn Ozbey
  • Dilþêr Bêwar
  • Arjen Arî / Agirdank

Beþ

    • Nûçe
    • Nûçeyên Çandî
    • Serbest
    • Hevpeyvîn
    • Berhem
    • Çapemenî
    • Spor
    • Dinya
    • Aborî
    • Foto-Nûçe
    • Xêz
    • Nivîsênkarên Mêvan

 

    • Portreya Mehê
    • Tenduristî
    • Klîba Hefteyê
    • NÎQAÞ
    • Ji Çapemeniya Dinyayê
    • Çend gotin
    • E-pirtuk
    • Spot
    • Deqeya Dawî
    • Covit-19
    • 2019: Hilbijartina Herêmî
    • 2015-sermawez-pusper: Dîsa Hilbijartina Giþtî
  • Facebook
  • Twitter
  • RSS

Copyright © 2005-2022 Diyarname