Selmet GULER

Gora qube ya Zeynel Beg êdî ne li war e. Fena kesekî ji cihê xwe bûyî biyaniyê cihê nû ye. Warguherîn rast e gelo? Kesayeta kesan bi derdora xwe, bi atmosfera derdorê bi demeke dirêj û fireh digihîje û dibe xwedî kesayet. Kesên ji cihên xwe tên kirin ango warguherî dibin, hem koka xwe, hem atmosfera xwe ya derdorîn ku ew bi kesayet kirine, winda dikin.
Xwewindakirin çendî ji bo mirovan tê bikaranîn, mirov dikare ji bo bermahiyên dîrokî yên jicihbûyî jî bi kar bîne. Ji bo kesayetê tiÅŸta herî zor û xeternak jiwarbûn e. Åžadî, bextewarî û xwecihî pir girîng e ji bo kesan. Heta mirov dikare bibêje tiÅŸta herî sereke ye di jiyana mirovan de. Lewre jiwarbûn wekî mirineke biçûk hatiye binavkirin di nava kurdan de. Lê ev ne ji bo mirovan tenê, ji bo hemû giyaneweran, çandan û tiÅŸtên têkildarî çandê dikare bike vê xelekê.
Lewre di vê rêzê de mirov dikare tiÅŸtên têkildarî çandê wekî kesayeta kesên bigiyan berde. Wekî mirovan tiÅŸtên dîrokî jî li wargehên xwe bi kesayet dibin û bi wateya xwe ya derdorîn dikevin nava dîrokê. Kesayeta bermahiyên dîrokî, di atmosfera mantiqa dema hatin çêkirin de bi watedariya wext, çandê wateyan li xwe bar dikin û di demê de dimeyin.
Pêdiviya wext a bermahiyên dîrokî di xeleka dem, çand û çarçoveya atmosfera wargehan de tê pê. TiÅŸtên dîrokî bê çawa bê dem û çand nabin, bê cih û war jî nabin. Kevneyên bêdîrok, bêçand û bêcih fena kesekî beredayî, li çolan windayî ku wî ne war, ne êl, ne jî nasname heye.
Kevneyên dîrokî di çarçoveya pêdiviya serdema wext de bi sedsalan ÅŸûn de tên xwendin û tên fêmkirin. Lê ji bo ku bên ÅŸîrovekirin û bi awayekî rasterast bên rewakirin me pêdivî bi sê tiÅŸtan heye; dem, çand û war. Dem, bi nîÅŸaneyên dîrokî yên serdema xwe tê fêmkirin. Çand, bi îÅŸaretên folklorîk tê fêmkirin. War, bi derdora xwe û atmosfera xwe ya erdnîgarî ku bi çanda derdorê hatiye xemilandin, tê nasîn. Dîrok, ger bi têkildariya nîÅŸaneyên derdorîn ku bi folklorê re hatiye hûnandin, warguherî bibe, girêdana wê ya bi dem û çandê ve lawaz dibe, heta tune jî dibe. Dîrok ku ji war bû, mîna ku kesan nasnameya xwe ya kesayetî winda kiribe.
Bi qasî naskirina warcihî bermahiyên dîrokî bi dîroka xwe tên fehmkirin û nirxandin. Lewre wekî kesayeta mirov, bermahî jî bi tena serê xwe têra xwe û nasîna xwe nake. Bi girêdana derdora xwe, mantiqa war û atmosfera demê re me tevî xwe dike, dibe serdema xwe ya hatiye çêkirin û xwe bi me dide nasîn.
Wekî nasîna mirovan bermahî jî bi kesayeta xwe ku bi demê, çandê û wargehê hatiye pê û bi watedariya nasnameyî ku di nava demê, çandê û war de diçe û tê, em wê dinasin. Lewre wekî kesan her bermahî li warê xwe, li ser hîmên xwe, bi rayên xwe, bi reng û nîÅŸaneyên xwe, bi çanda xwe, ya herî girîng bi derdore xwe baÅŸ e. Çimkî em wan bi serdema wan, ji çanda wan û bi derdora wan dikarin binasin
01.08.2017, Ji Rojeva Medya hatiye girtin

**

Têbiniya Diyarnameyê: Hikumeta Tirkiyeyê li ser Çemê Dîcle Bendava Ilisû çêdike. Dema bendav temam bibe dê Heskîf jî di bin avê de bimîne. Raya giÅŸtî ya kurd naxwaza ev bendav bê çêkirin lê ev 30 sal in têkoÅŸîna dijî bendavê jî didome. Lê hikumet her bi a xwe dike. Û di dawiyê de Turbeya Zeynel Beg ku niha bûye mijara vê nivîsê ji cihê xwe yê heyî bar kirin (12 adar 2017) cihek din...