Emîne Çelebî
Silav birêz Şengul Ogur. Ji bo nivîsa we ya bi navê "Li Yewnanistanê çi diqewime" sipas. Ez xwendevaneke malpera Diyarnameyê me. Min nivîsa we xwend û hinek şaşiyên ku nayên qebûlkirin bala min kişandin. Min hew xwe girt ji bo ku ez bersiv bidim. Lewre wekî peyvek bi tirkî tê gotin; "Gotin difire nivîs dimîne" heke ku mirov tiştan binivisîne û ew nivîs agahiyên şaş di nav xwe de bihewîne, kesên ku vê mijarê nû dixwînin, bi awayekî çewt têne agahdarkirin. Gotina min yek ser li ser şîroveya we ya li hemberî Hegel e.
We di nivîsa xwe de gotiye ku "Wî dewlet baş nexwendibû. Ji bo vê sedemê jî dawî li dîrokê nehat."
Lewre pirsgrêka Hegel ne nexwendina dewleta heyî bû. Hegel modelek dewletê teorîze (kuram) kiribû. Pirsgrêka li vir ne teoriya dewletê yê di mêjiyê Hegel de ye. Pirsgrêka rastî ev e ku hûn bi modela dewleta di mêjiyê xwe de, modela Hegel şîrove dikin. Şaşîtî di vir de ye. (Em dikarin li ser vê mijarê şîroveyên xwe berdewam bikin.)
Her wiha we gotiye, "Destpêka dîrokê bi derketina qada dinê ya dewletê dest pê dike û bi hilatina wê dê dawî li dîrokê bê."
Ya rastî dîrok ne bi avakirina dewletê dest pê kiri ye. Dîrok bi bûyîna kesayetî ya mirov bixwe dest pê kiriye. Û bi dawîbûna dewletê re jî dîrok bi dawî nabe.
Hegel fîlozofek mezin a yewnan a antîk e. Wî raman bi riya avakirina dewletê, bidawîkirina pergala koletiyê parastî ye. Hegel ji vê ramanê bawer kirî ye ku li gorî mafên mirovan dewlet bê sazkirin. Bi vê riyê dê maf û azadiyên mirovan bêne parastin. Niha jî hinek ramankar jî nabêjin? "Heya ku pergala dewletê hebe, dê mirov bêne pelçiqandin" lê ev raman li gorî min çewt e. Dibe ku hûn beşdarî vê nêrînê nebin. Lê ev nayê vê wateyê ku ev raman çewt e. Du ramanên li dijî hev hene. Ramana bidawîkirina dewletê ramana anarşîzmê ye. Ev yek di kijan ramanî de jî hebe bi ser ûtopyakî nakeve. Ango tu car çênabe. Ya din jî sererastkirina pergala dewletê ye. Herî zêde ev raman tê qebûlkirin û li gorî serdemê ya herî bi mantiq jî ev e.
Ev pirsgrikek nêrîna li gel dewletê ye. Ji bo ku heq û azadiyên mirovan bêne parastin mirov dikarin saziyên dewletê bi pergalek rastî bikar bînin. Hegel jî vê yekê diparast. Digot em dewletê ji bo berjewendiyên mirovan saz bikin.