Hasan Cemal     

Serokwezîr Erdogan li Almanyayê xwest lîseyên tirk, zanîngehên tirk bêne vekirin û got; "Asîmîlasyon sûceke mirovahiyê ye."

Li ser vê Alman pir hêrs bûn.
Mimkûn e.
Ez jî fikirîm ka ez çi me. Ez tirkê asîmîleyî me?
Yan tirkê entegre me?
Karê min çerkez-kabardey, diya min gurcî. Kalê min ê mezin ji girava Midilli ye.
Bavê diya min ji Sereza Makedonyaya Yewnan tê.
Lê yê min ne bi çerkezî, ne gurcîtî, ne makedonî re eleqeya min maye.
Wê çaxê ez asîmîle me? Yan entegre me? Herhal ez asîmîle me.
Ji ber ku der barê kokên xwe de ez bi tiÅŸtekî nizanim. Ne ji edetên wan, ne ji zimanên wan xebera min heye. Di dibistanan de tiÅŸteke wisa hînê min nekirin...
Ahmet Turk** hat bîra min.
PaÅŸnavê wî tirk lê ew bi xwe kurd e.
Hem jî kurd kurê kurdan!
Ew asîmîle ye, yan entegre?
Tu henekan dikî?..
Binêrin, destûr nedane bi kurdî paÅŸnavê jî lêkin...
Dewleta me bi biryarî bi ser kurdan de çûye. Digel ku nehiÅŸtiye kurd navên bi kurdî li zarokên xwe bikin, navên bi kurdî yên gund, navçe, çiya û keviran jî kirine tirkî...
PiÅŸtî salên 1920'an li cihên fermî axaftina bi kurdî qedexe kirine... (Rêveberiya leÅŸkerî ya 12'ê Rezberê*** di sala 1983'yan de çawa ji ser kar çûye ev qedexe nû kiriye...)
Her wiha dewleta me bi salan gotiye kurd nîn in, tirk hene...
Ziman û çanda wan, bi kurtahî nasnameya kurdî hemû tune hesibandiye...
Dewleta me, yên ku gotiye kurd hene, gotine Kurdistan, tenê ji ber ku ev peyv anîne ziman, nivîsandine avêtine hepsê...
(Bi ser de yên wisa di salên 1990'an de bi Zagona TêkoÅŸîna bi Terorê re ew bi muameleyên terorîstî re rû bi rû hiÅŸtine.)
Bi kurtahî li vî welatî:
Perwerdehiya bi kurdî hatiye qedexekirin.
Radyoya bi kurdî hatiye qedexekirin.
Televîzyona bi kurdî hatiye qedexekirin.
WeÅŸana bi kurdî hatiye qedexekirin.
Îro jî hê di pratîkê de tê xwestin ku ev qedexe bi awayekê bidomin.
Zagon pêÅŸî li gelek tiÅŸtî vekin jî di kirinê de hê kar wisa naxuye.
Niha em ji Ahmet Turk bipirsin:
Tu asîmîle yî?
Yan entegre yî?
Ez nizanim wekî almanan dê Ahmet Turk jî hêrs bibe, bêje; "De here birê min vê sibê, tiÅŸtek din nema.."
Lê van rojan herhal muxatabê herî ban ê pirseke wisa Tayyip Erdogan e.
Birêz Serokwezîr;
Ahmet Turk asîmîle ye?
Yan kurdek entegre ye?
Dikare pirs wisa jî bê pirsîn:
Birêz Serowezîr;
Gurcî, çerkez jî wekî Ahmet Turk ê kurd kurê kurdan hatiye asîmîlekirin yan entegrekirin?
Bersiva we dibe ku balkêÅŸ be.
Ez tevî gotina we ya asîmîlasyon sûceke mirovahiyê ye dibim.
Bi taybetî ji sedsala 18 û 19'an ve netewe-dewletan li ser navê neteweperestiyê bi têra xwe sûc kirin. Ji ber vê yekê ez ne bawerim zêde îstîsnane be jî.
Binêr, hê çend roj berê Serokezîrê nû yê Avusturyayê yê ji Partiya Karkeran Kevin Rud derket ber ser kurksiya perlemenê û ji gelê welatê xwe yê yêrlî aborjînan lêborîn xwest.
Çima?
Ji ber ku li Avusturyayê dewletê sedsalekê li hemberî aborjînan siyaseteke asîmîlasyonê ya bêhurmet hate bi rê ve birin. Ew qas pêÅŸ ve çûn zarokên aborjîn ji malbatên wan hatin girtin, perwerdehiyeke ku ew pê kokê xwe tune bihesibinîn dan wan.
Belê Birêz Serokwezîr,
Ez beÅŸdarî we dibim, asîmîlasyon sûceke mirovahiyê ye...
Niha ez ji we dipirsim:
Li Tirkiyeyê kurd asîmîle ne?
Yan entegre ne?
A rast ez bersiva we meraq dikim.

h.cemal@milliyet.com.tr

16.02.2008, Milliyet

***

Têbiniya Diyarnameyê:
*'Entegre' di wateya 'pêkhênerê parçayekî' de ye.
**Serokê Koma Meclisê ya DTP'ê
***Derbeya LeÅŸkerî ya ku di 12'yê Rezbera 1980'î de pêk hat.