Gelo jidayikbûna Cizîrî ne sed sal berê be?!
Þengul Ogur
Li ser dîroka jidayikbûna Melayê Cizirî ez dibêm qey di nav lêkolînvanên wêjevanên kurd de konsensûsek çêbû ye û ev dîroka jidayikbûna Cizîrî bi riya hesabê ebcedê di malikên helbestên Cizirî de wekî 1589 hatiye qebûl kirin.
WekÎ her kes û gelan em kurd jî pê þad dibin dema ku em bikaribin bibêjin, ev berhema niviskÎ ya ku bi zimanê min hatiye nivisîn nizam çend sed sal berê hatiye nivisîn. WekÎ gelê ku ziman lê hate qedexekirin, em çiqas bikaribin bibêjin ku, ev berhem hîn kevntir e, em hîn bêhtir kêfxweþ û pê þanaz dibin.
Di lêgerîna li nav malperan de bi lêrasthatinek tesadufî ez li malpera, http://www.cizrehem.com/default.asp?goster=45&Sayfa=141 rast hatim. Bi xwendina nivisa di vê malperê de ez li navê CIZIRÎ rast hatim. Ev rastlêhatin ez xistim nav heyecan û kêfxweþiyekê. Lewma di vê nivisa bi navê, CÎZRE BEYLÎGÎ (MÎREKTIYA CIZÎRÊ) de xuyanî dike ku MELA wekî ku hatiye qebûlkirin di sala 1589'an de ji dayik nebûye. Di vê nivisê de jidayîkbûna MELA di sala 1508'an de dixuye.
Li gor vê nivisê lawê Mîr Bedredîn Þerefxanê duyem di amadekariya þerê li dijî Akkoyunan de ye. Di vê navberê de Þah Simailê sefewî jî dest bi tunekirina Akkoyunan kiriye. Þerefxanê duyem jî vê fersend dibîne û berî ku êrîþ bibe ser Akkoyunan hawara xwe digihînê Xwedê û dibeje, ger ku ez Akkoyunan têk bibim ezê mizgeft û medreseyekê ava bikim. Bi alikariya eþîrên Botan û heremê di sala 1508'an de ji ciyê ku niha Medresa Sor lê ye dikeve bajarê cizirê û Akkoyunan têk dibe û dest bi avakarina Medreseya Sor dike.
Di vê nivisê de ya ku bala mirov dikiþîne ev e ku di sala 1508'an de MELAYÊ CIZIRÎ hebûya û di dema þerê bi Akkoyunan re piþtgiriya manewî daye Þerefxanê duyem û Þerefxanê duyem MELAYÊ CIZIRÎ tevî malbata xwe kiriye.
Ger ku em vê nivîsê referans bigirin baþ tê xuyanîkirin ku em dikarin nêzÎ sed salî jidayikbûna MELA bi paþ bixin. Yanî mela ne di 1589'an de, lê dibe ku di sala 1489'an de jidayik bû be. Lewma wer dixuye ku MELA di sala 1508'an de zû de dest bi nivisê kiriye. Li gorî malikên helbestên cizirî bi hesabê ebcedê hatiye deþifrekirin, CIZIRÎ di sî saliya xwe de dest bi nivisînê kiriye. Ku bi hindikayî em sî sal ji 1508'an derxînin em li sala 1478'an rast tên.
gernus@msn.com
Têbîniya Diyarnameyê: Dema hûn di motora lêgerî ya înternetê de digerin bi çend awayan rojbûna Melayê Cizîrî derdikeve pêþiya we.
Mînak ji bo rojbûn û wefata Cizîrî: 1570-1640, 1407 - 1481, 1566- 1640... Ev her sê reqem jî ji hev cihê ne. Piranî dîroka "1570-1670" derdikeve pêþ. Bi hêviya rastî derê...
***
Nivîsên Þengul Ogur ên ku di Diyarnameyê de hatine weþandin:
-