Edîb Polat
Methê kesên mezin û biqedr û qîmet hêsan e, xasma di rojên xweş de pir pêkan e, lê ew ne hewceyî tiştek wisa ye. Belkî bi sedan nivîs der heqê wî de derketine, lê piraniya wan dema ew ne di hefsê de bû hatine weşandin. Carna ew tenê ma, bi serê xwe meşiya, kesekî silav neda wî, carna ew pir bû, bû girse, bû gel, bû pîroz, lê wî ji her du mercan jî tesîr negirt. Her riya ilmî parast, serbilind sekinî.
Demek berî niha wî hin rexneyan anî, li kurdan jî anî. Belkî sarbûnek pêk hat di navbera wî û kurdan de, lê ji ber çiksekinandina wî ya li dijî sîstema mêtingeh, ew ji rastiyê dûr neket, pêşniyariyên xwe pêşkêşî kurdan jî kir, mînak got: “Çima dewlet wekî heyet bi Ocalan re dikare biaxife, lê çima destûr nadin di dema hevdîtinan de heyetek bi Ocalan re be jî?” Ev fikra wî eleqeyek mezin dît, hat pejirandin, bû mijara nivîsan. Dewlet dost û neyarên xwe baş dizane, lewma vê carê ne sîstema “Ergenekon”, lê desthilatdariya AKP’ê rê da ku ew ceza bixwe. Sal û pênc meh ceza lê birîn. Dîsa, belê dîsa. “Dewleta Tirk”, “Pirsgrêka Kurd”, “Beşîkçî Xoce” û “Ceza”!... Ev çar peyv nêzîkî 50 sal in di vê serdemê de di mêjiyê kurd û tirkan de dubare dibin.
Li temenê wî yê heftê salî nenihêrtin û dîsa ceza dan ji ber “sûcê” wî yê ne sûc. Wî wekî her car dîsa “beraat” nexwest, wekî her car ji peyva “Kurdistan” îmtîna nekir, ji ber ku wî xwestina beraatê wekî parçeyek ji sîstema dîtîna “sûc”ê ramyariyê didît. Mafdar bû, heke li cihekî sûc tune be, divê ne îdîaname hebe, ne jî xwestina ceza û beraatê. Cezagirtina Beşîkçî nîvqirnek e ku didome, yên ku ceza didin wî nabetilin, lê kurd, tirk, tewer dinya jî ji bihîstina peyva “ceza”yên ji bo wî dibetilin. Ev peyv sîstemê jî diherifîne helbet. Piştî 50 salan Beşîkçî derxisitin weşana zindî ya TV’yê. Piştî xwestina cezayê sed salan, raketina 17 salan ya di zindanê de, ew derxistin weşana zindî. Cara ewil wî qala îşkenceyên li ser wî çespandine kir. “Di 5-6 meha rezbera 1982’yan de, 6 roj berî Darbeya 12’yê Rezberê, Mîralayek bi hezîranê bi destê xwe” lê îşkence kiriye. Derketina TV’yê pêşdeçûyînek e, lê ne parçeyek ji “pêşvekirina demokratîk” e. Ji ber ku di heman rojan de cezayek nû yê di dema “qaşo pengavên demokratîk” de lê tê birîn. Wekî ku ew dibêje, “desthilatdarî bi riya dadgehan û darezandinê polîtîkaya xwe ya derbareyê kurdan de didomand.”
Di van rojan de weşanxaneya Îletîşîmê ji bo rêzgirtina wî, bi navê “Îsmaîl Beşîkçî” pirtûkek weşandiye. Tê gotin ku di vê pirtûkê de nêzîkî 50 nivîsên nivîskaran jî hene. Ev jî ji bo piştgiriya sekna Beşîkçî gavek girîng û hêja ye. Mirov dipê ku ev 50 kes her dem piştgiriya wî jî bikin, ne tenê hest û ramanên xwe binivîsin. Dibe ku ew kes grûbek wekî “Piştgiriya Bi Beşîkçî re” ava bikin. Gava ew di DGM û “Dadgeha Rêveberiya Awarte” de dihat darizandin, pêdiviya wî bi girseyek alîgir hebû, belkî ji niha pê de jî hebe. Min ew pirtûka rêzgirtinê hêj nedîtiye û nexwendiye. Lê divê xebatên wiha di encama lêkolîn û lêgerînekê de, mînak fikrên kesên pê re di hefs û zindanan de mane, kesên pê re îşkence kişandine jî werin sitendin. Beşîkçî ne ew kes e ku di cîldê pirtûkekê de bi cih bibe, an xebat û serpêhatiyên wî, bîr û boçûnên der heqê wî de ew çend kurt were zimên.
Wî tenêtî pir kişand, tê bîra min dema “înfaz yasasi” (qanûna bicîhanîna ceza) derket, gelek kesên ji rêkxistinan hatin berdan. Wê demê merhûm Eyşenûr Zarakolu wiha got, “Kesek li rewşa Beşîkçî napirse!” Belê, mixabin nedipirsî.
Kurtebîranînek ji dema ku ez û wî ji ber darizandina pirtûka “Di Zimanê Zanistî de Kurd û Kurdistan” (Bilim Dilinde Kurtler ve Kurdistan) dixwazim bi we re parve bikim: Ew bi Wedat Yenîçerî (Xwediyê Weşanxaneya Otekî) û Unsal Ozturk (xwediyê Weşanxaneya Yurtê) re hatibû salona DGM’ê, ez berê çûbûm û li wir li benda wan bûm. Tenê du mele ku yek ji alî Serhedê yek ji aliyê Mêrdînê bû li ser banqekê rûniştibûn. Beşîkçî nivîsek amade kiribû -ji bo pêşgotina pirtûka navborî dihat darizandin- rûpelek û nîv bû, hêj ew li mala min e, ew da min. Min çavek lê gerand, parastinek hiqûqî bû, tiştek “tûj!” an “mirov jê bitirse!” tune bû. Lê gava wî dora peyvê sitend, rabû piya, ewil hêdî axifî, piştre hêrs bû û dest ji wê parastina nivîsî ber da, got: “Dewletê Qulp daye ber topan, Licê serobino kir, Cizîr daye ber guleyên tanqan, ew çend gund şewitandin û xera kirin, hûn hê qala bikaranîna navê giyayên Kurdistanî dikin? Em vê zilma li ser kurdan qebûl nakin, eger ev sûc be, ez tevlî îdîanameya dozger dibim, divê hûn ceza bidin me. Lê ev fikrên min yên azad in, an hûn dê van fikran azad berdin an hûn dê me di zindanê de birizînin!” Heyeta dadgehê û dozger şaş man. Gava em derketin, her du mela xwe tewandin destê mamoste, lê wî ji destmaçkirinê hez nedikir, nehişt. Yekî ji wan got: “Em di mala xwe de newêrin li cem zarokên xwe bêjin Kurdistan, hûn li hember van generalan dibêjin, em deyndarê we ne…”
Me di dawiya wê darizandinê de jî ceza xwar: her yek salek û heşt meh. Lê ev ceza her çiqas nehat zimên jî, ji ber bikaranîna “Kurdistan” a di termên biyolojiyê de hat bipaşdexistin. Der heqê Beşîkçî de cezayê yekem bû ku dihat paşdexistin!
(Di demên pêş de, bîranînen xwe yên der heqê Beşîkçî de ez dê binivîsim, dê biberfirehî qala parastinan û rojên zindanê bikim.)
Gava Beşîkçî rexne li Ocalan anîbû, tê bîra her kesî çawa tenê hatibû hiştin. Helbet nêrîn û siyaseta serokê tevgerekî ku berpirsiyariya deh-hezaran gerîla û mîlyonan kesan li ser mila ye û ya zanyarekî nabe yek. Zanyar takekes e, aram e, nirxandinên rihet dikare bike, xem û metirsiya wî ji mêzîn û balansa nava wî gelî û dewletê de nîn e, lewma bi hêsanî kare ji serokekî bixwaze ku ew mîna mîlîtanek tevbigere. Niha Beşîkçî jî dizane ku piştî 13 salên di zindanê de derbasbûyî, nikare ji heman kesî re bêje “sekna riziyayî”. Lê kesên ku bo vê rexneya wî xwestin dengê wî bibirin jî rast li bertekan hatin. (Yek ji wan ne şaş bim Samî Tan bû ku gotibû, Beşîkçî van bertekên tûj heq nake, divê em jê re rêzdar bin.)
Beşîkçî heman Beşîkçî ye, gava qala “sekna riziyayî” jî dikir ew Beşîkçî bû, divê mirov dîtina wî wekî “rexne” binirxandana, gava pirtûka “Ramanên li ser PKK’ê” jî nivîsî heman Beşîkçî bû. Gava wekî “Ziya Gokalpê Kurdan” hat dîtin jî û gava ji “propagandaya PKK bi dehsalan ceza xwar jî heman Beşîkçî bû. Çawa ku dewlet divê hînî ramana azad ya wî bibe, her wiha divê kurd jî hînî rexneyên wî bibin. Lê hin der û dor an kesên ku gava Beşîkçî rexneyan li tevgera kurd ya niha tîne, radihêjin kevnikê û dihejînin, zêde bextewar dibin û dixwazin vê sekna wî bi kar bînin, di dema ku BDP li Beşîkçî xwedî dertê, niqrîsk li qirika wan dikeve; mirov dê ji vê yekê re bêje çi nizane. Ev 19 sal in ez wî dinasim, di her du rewşan de jî min têkiliya xwe pê re nebirî, ew heman Beşîkçî bû, wekî kurd dibêjin li ser darê jî û li bin darê jî neguherî. Yên ku diguherin em bûn, yên siyasetmedar bûn, yên dixwestin wî têxin hin qalib û prensîban bûn. Yên ku dixwestin ew di formek ku wan dipa de bibînin bûn. Lê, gava Beşîkçî ceza bixwe bi nêrînek cihê, gava li derve be û di “medyaya rengîn” de cih bigre cihê were nirxandin, ne rast e, çewtiyek mezin û dîrokî ye.
Serokê BDP’ê di axaftina grûba xwe ya roja 08. 03. 2011’an de qala cezagirtina Beşîkçî jî kir û wiha got: “Her çiqas wî rexne li me kiribe jî, ji ber cezagirtina wî em dê heta dawî li gel Beşîkçî xoce bin.” Ev piştî ew çend rexne û nîqaşan gavekî pîroz û di cih de ye, xoce vê yekê û jê bêhtir jî heq dike. Partiyek bêhtir ku ya kurdan e, divê li zanyarek giyankurd xwedî derketaya. Lê pirsek tê eqlê mirov, çima wextê ku ew tenê dihat hiştin de kesekî ji heman partiyê derneket û negot “însaf!”
***
Nivîsên Edîb Polat ên ku berê di Diyarnameyê de hatine weşandin:
- Ziman û armanc û çend pirs ji bo Komeleya Nivîskaran
- Bavê min Ehmedê Reşo
- Ev dil çi ji bîr dike?
- Bi Mûnzûr re çi herikî?
- “Rê”ya ber bi qeyrana dil!
- Şaşiyên ziman ên TRT 6’ê -2-
- Şaşiyên ziman ên TRT 6'ê
Foto: Cemil Oguz