Luqman GULDIVÊ 

Åžanoya Teatra Jiyana Nû “Lîstik” li bajarê Almanyayê Mannheimê turneya xwe bi dawî kir û me jî lê temaÅŸe kir. Heza senaryoyeke serketî û performanseke serketî bi mirov re dihêle. Lê heger kurdên li Ewropayê bê ÅŸanoya kurdî bihêlin, bila ehd be û li canê min ketibe, ez ê wan bihetikînim.

Åžano yek ji wan huneran e ku hunerên din hemûyan dihewîne û pê re jî yekser li nava çavên temaÅŸevanên xwe dinihêre. Yanî hem yekser xwe digihîne temaÅŸeker û hem jî temaÅŸeker yekser ya xwe digihîne ÅŸanogeran. Ne mubalexe ye mirov bibêje, hunermend û hemberê wî li nava çavên hev dinihêrin. Axir meseleya min ne ew e ku ez bi vî hunerî dakevim. Lê li van deveran, li nêzî navenda rojnameya me (bajarê Almanyayê Frankfurtê) derfeta me zêde çênabe ku em li ÅŸanoyên bi kurdî temaÅŸe bikin. Lê Xwedê ji Teatra Jiyana Nû razî be. Berî çendekê li Almanyayê 4 caran lîstika Lîstik nîÅŸan dan û me jî keysa xwe lê anî ji rojnameyê em çûn Mannheimê û me li lîstika dawî ya turneyê temaÅŸe kir.

Lîstik wekî fikr, lîstikeke ku mirov poÅŸman nabe lê temaÅŸe bike. Serê pêÅŸî, mirov divê bibêje, bi têkelhevkirina dîrokê – destana DewrêÅŸê Evdî – û roja me ya îro – û çendekê beriya wê – Lîstikê karî hem hin aliyên rabihuriyê yên civaka kurd û hem jî zilma îro roj jî dewam dike ya dewleta Tirk a serdest bi hev re bi çend karakteran û serpêhatiya wan bibîne.

Yanî di wî warî de ez bi xwe senaryoyeke baÅŸ a ÅŸanoyê dibînim. Yanî destê RûgeÅŸ Kirici, Omer Åžahin, Cihad Ekinci û M. Saît Yaman xweÅŸ bin.

Dîrok û îro xweÅŸ hûnane

BaÅŸbûna ÅŸanonameyê jî ne tenê ev aliyê wê ye; mesela li ser temaÅŸeker jî hizirîne. Li bersiva pirsên "temaÅŸekerên ÅŸanoya kurdî hez ji çi dikin?", "mirov dikare peyaman bi çi awayî rehetir li ser dikê bide?" geriyane. Ez wisa zen dikim ku ji ber wê jî di navbera komedî û trajediyê de çûne û hatine, lê ya hasil bûye, bêhtir bûye komedî.

Ez ranabim behsa naveroka senaryoyê nakim. Heger camêran sibe dusibe ew wekî kitêb weÅŸand, kî bixwaze dikare bixîne jixwe. Lê ez ê hinekî jî behsa performansê bikim. Ji ber ku kesê bi rola derhêner radibe tenê di lîstika pêÅŸî ya turneyê de karîbû cihê xwe bigire, kesê ku li ÅŸûna wî ew rol kir, hinekî dida kifÅŸkirin ku ew nû li lîstikê zêde bûye. Hem ÅŸarezatiya di derhêneriyê de û hem jî ÅŸarezatiya di warê lîstikvaniya di nava Lîstikê de bi rehetî ev hîs bi temaÅŸekerên bi tecrube re çêdikir. Lê kesekî din ku hîna nû li kadroyê zêde bûbû û ji ber ku lîstivanê esas vîze negirtibû ketibû ÅŸûna wî, rola Zinar – belkî nav ÅŸaÅŸ tê bîra min – dikir, gelekî serketî bû. Hem wekî Zinarê ku nan ji restoranta lê dixebitî ji lîstikvanên DewrêÅŸ û Edûlê re dianî û hem jî wekî bavê Edûlê. Ev karakterekî sereke bû ji bo têgihîÅŸtina lîstikê, û serketîbûna wî jî ji ber wê heyatî bû.

Gazinên ji Lîstikê

Di performansê de mubalexe li hin cihan zêde zêde hebû. Diyar bû ku ew jî bi xurtkirina aliyê komedî yê lîstikê hatiye kirin. Lê Firat – di nava lîstikê de rola DewrêÅŸ jî dike – û Gulê – di nava lîstikê de rola Edûlê jî dike – di meseleya mubalexeyê de carinan wê hisa êdî ev jî zêde zêde ye bi mirov re çêdikin. Li vir minaqeÅŸeya profesyonelbûn û profesyonelnebûnê ya di nava Gulê (RûgeÅŸ Kirici) de zehmetiyên hunermendên ÅŸanoya kurd nîÅŸan dide û baÅŸ dike. Lê gava mirov li rola Gulê dinihêre, ev 15 sal in li bendê ye ku rola Edûlê bike; lê di provayan de metna xwe xweÅŸik ji ber nekiriye, dengên ji bo ÅŸanoger ên ji bo strangotinê pê re nîn e – yên RûgeÅŸ Kirici hene, lê yên rola wê nîn in – hingê mirov vê yan wekî nakokiyeke dijwar a di senaryoyê de dibîne, yan jî wekî profesyonelnebûneke mubalexekirî ya Gulê. 

Ronîda ya kuafor

Aliyên komediyê yên ku bi karaktera Ronîda ya kuafor a ku li ÅŸûna birayê xwe yê elektrîkvan ve hatiye ÅŸandin da ku meseleya rohniyê hal bike jî ji aliyên serketî yên senaryo û lîstikê ne. 

Lê belkî jî ew sehneya xwarina ku bi hev re dixwin, a ku wekî pisîkan dixwin, yek ji kêliyên herî xurt ên performansê ye ku di heman demê de aliyekî xurt ên komediyê ye jî. Çima wekî psîkan nan dixwin? Meraq nekin, hûn lê temaÅŸe bikin, jixwe Teatra Jiyana Nû wê ta bi derziyê ve bike ji we re. 

Organîsazyoneke baÅŸtir a turneyan lazim e

Bi her halî, bi kêf me li lîstikê temaÅŸe kir. Lê diyar e ku li van deveran, meseleya organîzasyonê qels e. Naxwe çima lîstkeke holê baÅŸ tenê li sê cihan û tenê çar caran bê nîÅŸan dan? Esas lîstikeke holê lazim bû xweÅŸik carekê li tevahiya bajarên mezin ên Almanyayê bigeriya. Ji bo organîsazyonê hevkariya hunermend û komeleyên cihî yên deveran ÅŸert e û lazim e ku rêxistinên wekî TEV-ÇAND‘ê jî vê têkiliyê deynin. Bi vî rengî li gelek bajaran têkiliyên bi ÅŸanoyan û civaka kurd jî wê baÅŸ bibin.

Bila ne wekî ÅŸîretê be lê wekî niyazekê: Emanet kurdên li Ewropayê bi ÅŸano nehêlin. Min ji ÅŸanogeran re piÅŸtî lîstikê bi henekî gotibû, ez ê we bi ÅŸeniînim. Ev jî bila ehd be û li canê min ketibe, hûn me bê ÅŸano bihêlin, ez ê we bihetikînim û biÅŸeniînim.

Yenî Ozgur Polîtîka