Maqûlên Berê
“Zanîn bibîranîn e”
Bîra min nayê kî ev peyvê gotibû, lê wisa maye bi hiþê min ve û her tim ez lê dihizirim…Lê kê gotibe jî xweþ gotiye. Xwediyê peyvê dibêje ku heger hûn tiþtên bûyî bînin bîra xwe deriyê zanîn û ilmê dê li we vebe. Ango, hemû zanebûn di nava “borî” û “bûyî” de veþartî ye.
Heger hûn piçek din vê peyvê biteqilînin hûn ê laqayî vê rastiyê jî bên ku zanebûn berhemeke dema borî ye. Lewra, ji bo ku tiþtek bikaribe bi têgiha “zanînê” bê binavkirin jê re saxtîkirin, ceribandin û qebûl divê. Ev merhele jî bi serencamên dûr û dirêj hewce ne…
Vê gotina mezinên me bîra xwe werînin:
“Pêþiyan ji paþiyan re tiþtek nehiþtiye” !
Nexwe tiþta ku divê em bikin û qîma xwe pê bînin hew bibîranîn e? Ez ji aqilê xwe dipirsim: Wan tu tiþtek ku em bikaribin bibêjin û bikin nehiþtine qey?
Lê çawa! Pêþiyan ji me re gelek tiþt hiþtine: Çîrokên þevên dirêj, klamên evîndariyê, peyvên bi graniya hingiv û jehriyê, pirtûkên stûr û peritî, nivîsên li ser kevirên seqî verojtî… xwî û xisyeteke qedîm ê kêfxweþî û xemgîniyê, hezkirin û nefretê…
Aqilê min bi min dilîze, zanebûna min berovajî hev du dike:
Borî dêyeke emekdar û bavekî bibext e…
Divê ku ew bi bîra ewladê xwe kevin; bi text û bextê xwe, bi zanebûn û merhemet û dilovaniya xwe… û bi wê hezkirina xwe ya ku derya difetisandin…
Maqûlên berê...
Wan canik û camêrên xwedayî… Jinên ku bi wê xwîna xwe ya germ û bi wê dilbijokiya xwe ya dîn ilmê hezkirineke comerd hînê mêrên xwe dikirin… Mêrên wan ên ji sedemê agirê evîna wan dimirin û dikuþtin… Ji sedemê hezkirinê cilma giran diket stûyê wan, cezayê kulê li canê wan dihate birîn… di binê zindanan de por spî dikirin û diran dirizandin…
Maqûlên berê… qewmê li reqs û govendê, qewmê ku li miqamê stranan diliviya, li meydana þer dibeziya û kela neqeb dikir… qewmê ku bi devê birçî, bi lepê birçî, bi zik û binzikê birçî diçû ser goþtê biraþtî, goþtê jîndar û dahiþtî… û timî þêkirdar bû ji xwedî û xwedayê xwe re..,
Qewmê ku bi þiklê þêr rûdiniþt li dîwanê… qewmê serpiþt û þaristaniya mêtiyê. Û keysariya nêr a bi teniþtê ve þûr daliqandî…
Maqûlên berê. Bavê(n) berê.
Rustemê ku dora derba pêþîn dida dijminê xwe; ji bo ku bext neþikê û mêrxasî bimîne li ser þerefa xwe. Þêrê Elî… di þerekî giran de pozê zulfîqarê dispêre sînga yê “gawir.” Zilam tûyê ser çavê wî dike û Þêrê Elî þûr ji ser sînga wî hiltîne. Kafirê ku ziman bostek ji dêv kiþyayî, bi qîrîkek ziwa jê dipirse: “Ji bo çi te ez nekuþtim?” Þêrê Elî lê vedigerîne: “Ezê îro te nekujim. Lewra te tûyê min kir û te nefsa min qehirand. Heger ez te bikujim divê ji bo Xwedê bikujim, ne ji bo xwe” !
Zanebûn û mêrxasî ew e ku mirov di meydana þer de bikaribe þerê nefsa xwe bike û wî têk bibe…
Þîret. Þahînet. Û bexiþandin…
Li welatekî ku gelek maqûl lê qesidîbûn û jê çûbûn… min pala xwe dabû dîwêr, çavê min li berpalên çiyayan û guhê min li guhdariya komeke zilamên ku behsa “maqûlên berê” dikirin bû. Kalekî diranketî, Descartesekî sêwî wiha gotibû: … lê hemî çûn. Mêrên berê, jinên berê, li hespên berê siwar bûn û çûn…”