• Nûçe
  • Nûçeyên Çandî
  • Serbest
  • Hevpeyvîn
  • Berhem
  • Çapemenî
  • Spor
  • Dinya
  • Ên Din
    • Aborî
    • Nivîsênkarên Mêvan
    • Portreya Mehê
    • Foto-Nûçe
    • Xêz
    • Tenduristî
    • Klîba Hefteyê
    • NÎQAÞ
    • Ji Çapemeniya Dinyayê
    • Çend gotin
    • E-pirtuk
    • Spot
    • Deqeya Dawî
    • Covit-19
    • 2019: Hilbijartina Herêmî
    • 2015-sermawez-pusper: Dîsa Hilbijartina Giþtî
    • 2014: Hilbijartina Herêmî
    • 2018-06-24: Hilbijartina Giþtî û Serokomarî
    • 2011, Hilbijartin
    • 2010, REFERANDÛM
    • 2009, Hilbijartina Herêmî
    • EURO 2016
    • EURO 2020
    • Kûpaya Cîhanê 2010
    • Kûpaya Cîhanê 2014
    • Kûpaya Cîhanê 2018
    • Kûpaya Cîhanê 2022
  • Rûpela Pêþî
  • Qunciknivîskar
  • Helîm YÛSIV
Helîm YÛSIV

Helîm YÛSIV

halimyusiv@hotmail.com

  HalimYoussef20

  helim.yusiv

Çima wêjeya erebî û tirkî tê wergerandin û ya kurdî na?

Dîrok : 25 11 2021

Divê di destpêkê de ez vekirî bibêjim, mebesta min ji vê nivîsê ne ew e ku ez behsa mehrûmî û belelengaziya xwe û ya nivîskarên kurd bikim û dilê hin kesan û aliyan bi xwe û bi rewþa xwe û hemkarên xwe biþewitînim, yan jî destên xwe li ber kesekî vekim, da ku alîkariyê ji me re pêþkêþ bikin. Yên ku van nivîsên min bi vî awayî þîrove dikin, ez nêta wan paqij nabînim û vê yekê mîna hewildanekê ber bi pûçkirina mebest û armancên min ji van nivîsan dinirxînim. Di serî de armanca min ew e ku ez balê bikiþînim ser rewþa rasteqîn a wêje û nivîskariya kurdî. Wekî kesekî di vê meydanê de xwedî serpêhatî, dixwazim ku þert û mercên wêjeya zimanê kurdî bi hûrgiliyên xwe ve zelal bikim û hinek ronahiyê bavêjim ser awayê danûstendina kes û aliyên têkildar, bi taybetî yên ne kurd, bi vê wêjeyê û bi nivîskarên wê re. Wisa jî bandora rasterast ya rewþa siyasî û civakî û aborî ya kurd tê de dijîn li ser qada berhemdariya wêjeya kurdî û wergera wê bidim destnîþankirin. Her wiha balê bikþînim ser derfetên belavbûn û naskirina vê wêjeyê, ku mîna dareke kesk e di nav dilê çol û beyabanên zuha de roj bi roj þax vedide. 

Hin pirsên rewa li ser nivîskaran

Di vê navberê de bi dehan pirsên balkêþ û rewa têne kirin:  

Çima weþangerekî kurd ku bi sedan pirtûkên kurdî çapkirine, ew bixwe diçe berhemeke xwe bi tirkî dinîvisîne û belav dike? Wisa jî xwe bi vê yekê bextewer dibîne. 

Çima nivîskarekî kurd ku dikare baþ bi kurdî binîvisîne, diçe berheman bi erebî dinîvisîne û balav dike, da ku bo zimanên ewropayî bêne wergerandin? 

Çi dihêle bi dehan nivîskarên kurd ji kurdî dûr bikevin û xwe neçar bibînin bi erebî, tirkî, farisî binîvisînin?

Ev sê pirsên li jor derbasbûyî mînaka bi sedên pirsan in ku dikarin di nav vê tevliheviya kurd tê de dijîn de bêne kirin. Hinek dîtinên rexnegir berê xwe didin van kesan û wan bi xwe rexne dikin û vî karî wekî sûcdariyekê dinirxînin. Hinek jî vê diyardeyê wekî encameke xwezayî ji encamên bindestiya kurdan û welatê wan û qedexekirina çand û zimanê wan dibînin. Wisa jî dibînin ku ji mafê her nivîskarî ye bi wî zimanî binîvisîne ew ê ku pê tê xwendin, baþ  belav dibe û nirx bo wî tê dayîn.

Hin pirsên rewa li ser rewþê

Li Almanyayê bi giþtî dema behsa “Oriantalische Literatur”  (Wêjeyên rojhilatî) tê kirin, ew wêjeya erebî, tirkî û farisî bi nav dikin. Mînakên vê yekê pir in, lê ezê tenê behsa weþanxaneyekê bikim ku di profîla xwe de xwe wekî weþanxaneyeke pispor ya “wêjeya rojhilat“ pêþkêþ  dike. Di profîla wê de ev hevoka min ji almanî wergerandiye heye:

“Ev çil sal in ku em ji çarçova çandên erebî, farisî û tirkî berhemên di warê romanê, çîrokê, helbestê û pirtûkên zarokan de werdigerînin almanî û diweþînin.”

Îsal di çarçova rojên pêþangeha pirtûkan ya Frankfurtê de, roja 22.10.2021, demjimêr 12.00, sozeke min a hevdîtina bi xwediyê vê weþanxanê re hebû. Mijar jî wergera almanî ya romaneke min bû, ku ji kurdî bo almanî hatiye wergerandin. Gava me behsa profila weþanxaneyê kir û hebûna erebî, farisî, tirkî û tunebûna kurdî bû, yê weþanger rasterast ev yek wekî þaþitî qebûl kir û got:

- Dema em behsa “Wêjeyên Rojhilat” dikin em tenê behsa erebî, farisî û tirkî dikin û em kurdî ji bîr dikin. Ev jî þaþîtiyeke me ye û ji hêla xwe ve ez soz didim ku vê þaþîtiyê sererast bikim.

Mebest jê sererastkirina profîla weþanxaneya wî bû.

Min navê weþanxanê û navê yê weþanger li vir neda, da ku ev rexne þaþ neyê þîrovekirin, wisa jî ji ber ku ev mînakeke ji gelek mînakên ku mirov li hemû welatên Ewropayê li wan rast tê. 

Sedemên sereke ku behsa wan tê kirin

Di derbarê paþguhkirina wergera wêjeya kurdî de, gava mirov li sedeman bigere yekser ev têne gotin:

- Ajansên wergerê û wergêrên kurdan yên pispor tune ne

Ev sedem heta radeyeke mezin rast e, lê dema berhemeke kurdî bi awayekî baþ  bo zimanekî “rojavayî- ewropayî” tê wergerandin, dîsa jî ew pêþwaziya ku tê xwestin nabîne. Wisa jî berhemeke erebî, farisî yan tirkî jê bêhtir dikare bala weþanxane û derdorên têkildar bikþîne. Ji ber vê mirov nikare vê yekê wekî sedemeke bingehîn nîþan bide.

-Berhemên wêjeya kurdî yên mîna yên erebî, farisî û tirkî, yên baþ tune ne.

Eger mirov ji hêla hejmarê ve binêre rast e ku ereb derdora 300 heta 400 mîlyonî ne, faris û tirk jî di navbera 80 û 100 mîlyonî de ne û dema mirov li hejmara kurdan ya kêm 40 heta 50 mîlyonî binêre û qedexekirina kurdî û parçekirin û bindestiya Kurdistanê bibîr bîne, zelal dibe ku ji hêla hejmarê ve berhemên kurdan ji yên din hindiktir in. Lê ev nayê wê wateyê di nav van berhemên kurdî yên hindik de berhemên baþ û li gor hemû pîvanan astbilind tune ne. Ji ber vê mirov nikare bi temamî pala xwe bide vê sedemê.

- Nivîskarên kurdan bi kêr nayên û nikarin xwe bi cîhanê bidine naskirin.

Di nav nivîskarên kurd de, mîna nivîskarên hemû neteweyan, yên bêkêr û yên bi kêr tên hene. Eger em behsa tenê wan ên bi kêr tên bikin, mirov dibîne ku du nivîskarên kurd her çendî ji hêla wêjeyî ve wekî hevbin, lê dîsa jî yê kurd ê bi zimanekî din dinîvisîne stêrka wî ji ya nivîskarekî kurd ê bi zimanê xwe dinîvisîne geþtir dibe û bêhtir bala her kesî dikiþîne, wisa jî bêhtir tê wergerandin û bi her awayî xwedî lê tê derketin. Carinan bi xelatên biçûk û carinan bi yên mezin tê pêþwazîkirin. Wisa jî yê kurdînivîs dilþikestî, bê xelat, bê guhlêdan û bi xwendevanên hindik tê dorpêçkirin.

Mirov dikare bi dehên sedeman bihejmêre, lê ez ê li vir rawestim, da ku nivîs zêde dirêj nebe. Di vê beþê de min bêhtir bal kiþand ser pirsên di derbarê paþguhkirina wergera wêjeya kurdî de, her wiha hin sedemên wê yên sereke. Di beþa din a nivîsê de ez ê bi mînakan ronahiyê bavêjim ser hin sedemên wergera berhemên erebî û tirkî bo zimanê ewropayî û bêparbûna kurdî ji vê yekê. 


Têbinî: Ev beþa yekemîn a nivîsê ye, beþa duyemîn dê bê.


Helîm YÛSIV

Hemû Nivîsên Helîm YÛSIV

Hûn dikarin li van jî binêrin

‘Mestiya Serkeftinê’ ji Dihokê hat

‘Mestiya Serkeftinê’ ji Dihokê hat

22 03 2012

Nivîskar Murat Ozer mir

Nivîskar Murat Ozer mir

09 03 2022

Festîvala Stenbolê li benda fîlmên yêrlî ye

Festîvala Stenbolê li benda fîlmên...

29 12 2009

Ereb zêde hene yan kurd?

Ereb zêde hene yan kurd?

30 09 2010

Evîn û zimanê kurdî

Evîn û zimanê kurdî

02 05 2009

Nûçeyên nû

Fotoyê rojê: Jin êdî dê wisa nûçeyan pêþkêþ bikin

Fotoyê rojê: Jin êdî dê wisa nûçeyan pêþkêþ bikin

22 05 2022

Li Premier Lîgê Þampiyon Manchester City ye

Li Premier Lîgê Þampiyon Manchester City ye

22 05 2022

“Don Kîxot” vê hefteyê 5 rojan li Stenbolê ye

“Don Kîxot” vê hefteyê 5 rojan li Stenbolê ye

22 05 2022

Li Serîe A'yê þampiyon diyar bû (Hat nûkirin)

Li Serîe A'yê þampiyon diyar bû (Hat nûkirin)

22 05 2022

Dilê Îngilistanê îro di Premier Lîgê de lê dide

Dilê Îngilistanê îro di Premier Lîgê de lê dide

22 05 2022

Nivîsên Nû

Omer Dilsoz

Sîyabo, darhejîrokê û hin tiþtên dîtir

Omer Dilsoz

Dilþêr Bêwar

Peþkên Þevê : 2

Dilþêr Bêwar

Omer Dilsoz

Play off û Amedspor of of!

Omer Dilsoz

Omer Dilsoz

Baskên ‘edebiyatê’

Omer Dilsoz

Cemîl Andok

Erebe

Cemîl Andok

Salname

HERE JOR

Diyarname

  • Derbarê Diyarnameyê de
  • Yên piþtgirî didin Diyarnameyê
  • Agahiyên ji bo nûçeyan
  • Bikaranîna Diyarnameyê
  • Têkilî-Contact-Ýletiþim

Nivîskar

  • Cemil Oguz
  • Helîm YÛSIV
  • Cemîl Andok
  • Çorê ARDA
  • Þêxo Fîlîk
  • Cîhan ROJ
  • Zekî OZMEN
  • Hekîm Sefkan / Tava Heyvê
  • yeqîn h.
  • Kazim Polat
  • Welat Dilken
  • Bedran DERE
  • Omer Dilsoz
  • Mîrza Ronî
  • Krîstîn Ozbey
  • Dilþêr Bêwar
  • Arjen Arî / Agirdank

Beþ

    • Nûçe
    • Nûçeyên Çandî
    • Serbest
    • Hevpeyvîn
    • Berhem
    • Çapemenî
    • Spor
    • Dinya
    • Aborî
    • Foto-Nûçe
    • Xêz
    • Nivîsênkarên Mêvan

 

    • Portreya Mehê
    • Tenduristî
    • Klîba Hefteyê
    • NÎQAÞ
    • Ji Çapemeniya Dinyayê
    • Çend gotin
    • E-pirtuk
    • Spot
    • Deqeya Dawî
    • Covit-19
    • 2019: Hilbijartina Herêmî
    • 2015-sermawez-pusper: Dîsa Hilbijartina Giþtî
  • Facebook
  • Twitter
  • RSS

Copyright © 2005-2022 Diyarname